Dhjetë vjet më parë, shqiptarët në Zvicër bënë hapin vendimtar drejt majave të shkencës, kur vetëm në periudhën mars –shtator 2010, temat e doktoraturës i mbrojtën: Dr. Igli Tashi (në Universitetin e Lozanës), Dr. Luljeta Shaqiri-Emini (në Universitetin e Cyrihut); Dr. Alban Y. Neziri , dy doktoratura (në Universitetin e Bernës dhe në Grac të Austrisë) dhe Dr. Shqiponja Isufi në ETH të Cyrihut.- Këta të rinj i paraprin plejadës ekspertëve tanë që do të bëjnë emër në fusha të ndryshme shkencore- kërkimore
Atë që nuk e pat as mundësinë ta bëjë brezi i parë i shqiptarëve në Zvicër, që përballej me luftën për ekzistencë dhe çlirim kombëtar nga okupues të ndryshëm, filluan ta bëjnë bijtë dhe bijat e tyre që u rritën dhe u shkolluan në këtë vend, ndaj edhe do theksuar se VITI 2010, ishte viti më se i suksesshëm për shqiptarët, pasi jo vetëm që u rrit numri i studentëve në universitetet e këtushme, por edhe i të diplomuarve në lëmi të ndryshme të shkencës e të artit. Por, arritja kulmore është ajo se në këtë vend, në qendra të mëdha universitare temat e doktoraturës i mbrojtën me shumë sukses edhe dy të reja dhe dy të rinj shqiptarë, me prejardhje nga vise të ndryshme:
Dr. Igli Tashi, i lindur në Korçë, që jeton në Zvicër prej 1997-ës, më 24 mars të këtij 2010, para një jurie prestigjioze e mbrojti me sukses temën e doktoraturës me titull:« Një model i bazuar në elementet e garancisë për një vlerësim gjithëpërfshirës të sigurisë së informacionit » dhe me këtë rast mori titullin: « Doktor në Sistemet e Informacionit » në Universitetin e Lozanës.
Igli Tashi, qysh në 1997, vendoset në Lozanë me dëshirën dhe objektivin e mbarimit të studimeve në Fakultetin e Ekonomisë (HEC), një fakultet ky i mirënjohur në fushën e tij. Pasi ndjek kurse të gjuhës frënge në « Shkollën e Frëngjishtes Moderne » të Universitetit të Lozanës, regjistrohet në fakultetin e Ekonomisë të po këtij universiteti ku diplomohet ekonomist me orientimin Administrim (Management). Më pas ndjek dhe mbaron me sukses studimet në masterin « Drejtësi, Kriminalitet dhe Siguri e Teknologjive të Informacionit ». Falë rezultateve të mira, veçanërisht në punimin e diplomës së Masterit, i bashkohet grupit kërkimor të drejtuar nga Prof. Solange Ghernaouti-Hélie, eksperte internacionale në fushën e sigurisë. Nga muaji shtator 2010 – Senior Auditor për një firmë të mirënjohur në fushën e auditimit.
Dr. Luljeta Shaqiri-Emini , me prejardhje nga komuna e Bujanocit (Kosova Lindore) ka doktoruar në fushën e psikologjisë në Universitetin e Cyrihut (në gjuhën gjermane) dhe tash më 21 maj në Universitetin e Bernës, Alban Y. Neziri (Kosova) në fushën e mjekësisë në gjuhën angleze, Asistente në Departamentin e psikologjisë klinike dhe psikoterapike të Universitetit te Cyrihut, ku edhe ka diplomuar, po në pranverën e këtij viti ka mbrojtur temën e doktoraturës :” Stresi prenatal (paralindor) dhe ndikimi i tij te zhvillimi biopsikosocial i fëmijës ”. Luljeta pos që është aktive në jetën universitare, shquhet edhe në jetën shoqërore të komunitetit. Ndër të tjera projekte, është edhe anëtare e komisionit për çështje të integrimit në kantonin e Shvicit. Luljeta thotë se nuk ishte aspak punë e lehtë për te që pas shtat viteve të shkollës fillore në vendlindje të vijë në moshën e pubertetit në Zvicër dhe që këtu të ia fillojë shkollimit për të arritur sot deri tek doktoratura .
Dr. Alban Y. Neziri, me prejardhje nga Peja vetëm brenda 2-3 muajsh mbrojti me sukses të shkëlqyeshëm dy doktoratura: të parën më 21 maj në Universitetin e Bernës, ndërsa në korrik mbrojti doktoraturën e dytë në Universitetin Mjekësor të Gracit në Austri. Titullii tezës së doktoratës së mbrojtur nga Albani në Universitetin e Bernës, në gjuhën angleze ishte: “Matjet e avancuara quantitative sensorike dhe elektrofiziologjike të dhembjes te personat pa dhembje dhe te pacientët me dhembje kronike”, ndërsa titulli i fituar akademik: Doktor i Shkencave dhe Inxhinierisë Biomjekësore .
Komisioni përbëhej nga Kryetari: Prof. dr. med. Thomas Graven-Nielsen, Qendra e Hulumtimit të Interakcionit Sensorik-Motorik, Universiteti i Aalborgut, Danimarkë; Prof. dr. med. Mariano Serrao, Neurolog dhe Otolog, Universiteti i Romës, Itali; Prof. dr. med. Jules Desmeules, Spitali Universitar i Gjenevës dhe moderatori: Ass. Prof. dr. Kelun Wang, Qendra e Hulumtimit të Interakcionit Sensorik-Motorik, Universiteti i Aalborgut, Danimarkë. Komisioni vlerësoi me suma cum Laude (shkëlqyeshëm) mbrojtjen e temës nga ana e Alban Y. Neziri
Teza e Doktoratës, e cila i përket fushës së hulumtimit të dhimbjes në shkencat e neurologjisë, është bazuar në punën shkencore 4-vjeçare të Dr. med. Univ. Alban Y. Nezirit në Departamentin e Anestezisë të Spitalit Universitar Inselspital të Bernës (ku edhe Albani mbrojti temën), në bashkëpunim të ngushtë me Qendrën e Interakcionit Sensorik-Motorik të Universitetit të Aalborgut të Danimarkës. Gjatë katër viteve hulumtuese-shkencore, punimet e tij janë shpërblyer dy herë, si punimet më të mira shkencore në kongreset ndërkombëtare për anestezinë dhe dhembjen.
Dr. Shqiponja Isufi me prejardhje nga Gjilani, migroi në Zvicër në moshën 9- vjeçare. Në Luzern të Zvicrës kryen me shumë sukses gjimnazin e pastaj në vitin 2002 regjistrohet në Universitetin e Cyrihut, ku edhe magjistrin në shkencat ekonomike në vitin 2007. Derisa në dy vitet e para studion drejtimet e përgjithshme në dy të fundit përqendrohet në ekonominë e ndërmarrjeve, respektivisht në kontabilitet dhe auditim. Deri në gjetjen e temës së doktoraturës kryen 6 seminare, në mënyrë që në afat rekord vetëm brenda një viti e gjysmë të përgatis dhe mbron tezën e doktoraturës: “Analiza e ndërtimit të ndërmarrjeve të vogla nga këndvështrimi i i auditorëve” në ETH- a të Cyrihut. Më 13 shtator të këtij viti me sukses të shkëlqyeshëm ( summa cum laude me notë 5.5-6 ) doktoron para komisionit në përbërje të Prof. Fleming Ruud,PhD dhe Prof.Dr. Dieter Pfaff . Aktualisht punon ligjeruese në Universitetin në St. Gallen, ndërsa që një pjesë të orarit të punës e mbanë edhe si hulumtuese shkencore në Universitetin e Cyrihut.
Në fund të këtij teksti rezervohemi nga mundësia që të ketë doktoruar shkencat edhe ndonjë i ri shqiptar në Zvicër. Nëse kemi gabuar do të na bëhej qejfi, sepse nga dita më ditë në këtë vend po ndryshon struktura e të shkolluarve, e që me siguri paraqet të arriturën më të madhe të migracionit shqiptar në këtë vend, ku edhe më tej numri i ekspertëve të kësaj natyre, ndonëse në rritje, është ende simbolik. / Prointegra
(Aktualisht këta doktorë të parë të shkencave dhe ata që ndoqën rrugën e tyre, janë ngrit në tituj edhe më të lartë shkencorë, duke qenë edhe ligjërues universitetesh, apo edhe drejtues të institucioneve të pavarura shkencore kërkimore.)
Autor i tekstit dhe foto: Rexhep Rifati
