Fituesi i “Filmit më të mirë të huaj” dhe “Çmimit të regjisorit më të mirë”, regjisori dhe shkrimtari Mentor Spahiu, këtë vit do të prezantojë filmin e tij të parë dokumentar me metrazh të gjatë me titull “8400”, një prodhim i “Plisi”, bashkëprodhim me “Dera Film”.
Filmi përfundoi xhirimet në vitin 2020, dhe parashikohet të debutojë në festival brenda vitit 2021. Në qendër të tij, filmi nxjerr në pah aspektet emocionale të sakrificës dhe heroizmit në procesin e shpëtimit të jetës njerëzore, në tragjedinë e helmimit masiv të 8,400 fëmijëve të shkollës së Kosovës në vitin 1990. Filmat e Mentor Spahiut kanë marrë çmime dhe nominime në festivale me reputacion filmash nëpër botë. Aktualisht ai është bashkëthemelues i “Plisi Film” me seli në Prizren, Kosovë.
Në vitin 2013 Spahiu drejtoi filmin e shkurtër “God’s Land” (Toka e Zotit) shkruar nga Luan Kryeziu. “Toka e Zotit” (2013) u shfaq në Festivalin e Filmit “See A Paris”, në “Javën e Filmit Shqiptar” në New York, “Nine Eleven Film Festival” dhe “Skena Up”.
Mentor Spahiu mori famë ndërkombëtare me filmin e tij “Lufta” (2014), të cilin e shkroi dhe drejtoi, prodhuar nga Izet Morina. Filmi ka marrë vlerësime nga një prej festivaleve kryesor të filmit në botë, “Berlinale” dhe u nominua si “Filmi më i mirë” në Festivalin e Filmit “PiGrecoZen” në Itali.
Për cilat projekte jeni duke punuar aktualisht?
Tani jam duke punuar në një film të plotë dokumentar, të titulluar “8400”. Unë fillova të punoj në këtë projekt që nga viti 2017. Për këtë film dokumentar, ne morëm kohën e nevojshme për të bërë shumë hulumtime në mënyrë që ngjarjet t’i paraqiten audiencës në një mënyrë të vërtetë faktike dhe të dokumentuar. Ne kemi mbledhur shumë intervista kryesore dhe materiale. Duke pasur parasysh ndjeshmërinë e temës dhe ndikimin e saj shoqëror, ne duhet të bënim kujdesin tonë të duhur kur merreshim me temën.
Dokumentari filmi “8400” është një prodhim i kompanisë time filmike “Plisi Filmi” në bashkëpunim me “Dera Film”. Ky film është vlerësuar dhe mbështetur nga Qendra Kinematografike e Kosovës – QKK, si një projekt me interes dhe mundësi për prezantimin kulturor dhe shoqëror të Kosovës në arenën ndërkombëtare, përmes festivaleve të ndryshme të nivelit të lartë, me theks të veçantë në ngjarjet më të larta të filmit në botë, siç janë festivalet e kategorisë A, si dhe për prezantimin kombëtar.
Tani jemi në fazën post-produksion dhe presim që së shpejti të dalë në janar 2021. Ne planifikojmë ta paraqesim filmin në shumë festivale në të gjithë botën, si dhe premierën e tij botërore në një nga festivalet më të mëdha të filmit dokumentar.
Kush është në ekipin tuaj për këtë projekt?
Unë shkrova dhe drejtova filmin, prodhuar nga Izet Morina, bashkë-prodhuar nga Latif Hasolli. DOP janë Latif Hasolli, Isak Duraku dhe Dalmat Dobra. Prodhuesit ekzekutivë janë: Çlirimtar Spahiu, Zërimi: Gëzim Rama. Dokumentari paraqet në rolet e tij kryesore Hazir Haziri dhe Nazmi Bajra.
Për çfarë flet filmi i ri dokumentar “8400”?
Projekti i filmit dokumentar “8400” trajton një pjesë të dhimbshme të historisë sonë. Në shkollat e Kosovës, mbi 8,400 nxënës u helmuan në vitin 1990, nga shërbimi sekret serb. Në këtë tragjedi të tmerrshme më shumë se 8400 nxënës, mësues dhe qytetarë u helmuan, përfshirë fëmijët në institucionet parashkollore. Qeveria serbe deklaroi se ata nuk janë helmuar, por po aktrojnë dhe i quajti fëmijët e helmuar “Aktorë për Festivalin e Filmit në Kanë”.
E vërteta në lidhje me helmimin masiv zbulohet nga laboratorët në Francë përmes Dr. Bernard Benedetti i “Médecins Sans Frontières” (Mjekët pa Kufij). Provat e mëtejshme thelbësore janë paraqitur nga gjetjet nga toksikologu nga Kroacia dhe nga laboratorët në Angli, ku toksikologu Aubin Hendricx kishte deklaruar se helmi Sarin ishte përdorur për fëmijët shqiptarë të Kosovës. Sarin është ndër dhjetë helmet më vdekjeprurëse në botë.
Ky projekt i fuqishëm është një kujtesë për të vërtetën e hidhur dhe padrejtësitë e bëra kundër shqiptarëve të Kosovës gjatë viteve ’90, dhe ne kurrë nuk duhet të harrojmë mizori të tilla.
Çfarë shpresoni se njerëzit do të mësojnë nga ky filmi, pra mesazhi që do të marrin?
Përveç zbulimit të një të vërtete të fshehur para bashkësisë ndërkombëtare, mesazhi i këtij dokumentari do të jetë një risi për brezat e rinj që kanë lindur pas tragjedisë së helmit të sarinit. Ky dokumentar është një shtyllë e përkujtimit të asaj që e keqja dhe lufta mund të bëjnë. Dhe mesazhi është që të mos harrojmë kurrë tmerrin që kanë kaluar njerëzit tanë në Kosovë.
Ne duam t’u sjellim shikuesve në mbarë botën ndërgjegjësimin për këtë krim masiv dhe realitetin e tij shkatërrues. Shpresojmë që ky dokumentar të jetë nismëtar për një diskutim në arenën ndërkombëtare për trajtimin çnjerëzor, abuzimin e të drejtave të njeriut dhe shpresojmë që drejtësia të vihet në vend.
Pjesë e filmit është një nga burrat që u helmua, Nazmi Bajra, i cili në atë kohë ishte një teknik në shkollë. Ai u helmua ndërsa ndihmonte studentët. Intervista tregon luftën e tij dhe pasojat shëndetësore 30 vjet pas helmimit. Nazmi po kërkon drejtësi sot në gjykatën e Strasburgut kundër krimit të Serbisë për helmimet masive të viteve 1990 në shkollat e Kosovës.
Si ka qenë rrugëtimi juaj me filmat tuaj?
Jam shumë i bekuar që filmat e mi janë vlerësuar në shumë festivale ndërkombëtare, duke fituar çmime në Shtetet e Bashkuara dhe vende të tjera. Si një kineast duke marrë reagimet nga audienca dhe kritikët e filmit më lejoni të di se si filmat e mi kanë ndikuar tek ata.
Jam shumë i ngazëllyer për filmin dokumentar artistik, ndihem gati dhe i përgatitur pas gjithë mundit dhe hulumtimit që kemi bërë.
A shpreheni veten tuaj kur shkruani?
Shkrimi është një nga pasionet e mia, ku gjej hapësirën që më duhet të shprehem për çfarëdo që më motivon dhe frymëzon. Të shohësh personazhet që shkruaj dhe krijoj të vijnë në jetë është një ndjenjë kaq e veçantë. Dhe duke i parë ata në ekranin e madh është akoma më emocionuese, veçanërisht duke parë reagimet e audiencës në këtë krijim artistik. Procesi nga skenari në regjinë në ekran ka momentet e tij të bukura dhe unë i shijoj shumë të tre. Është një mënyrë që unë të lidhem me audiencën, aktorët dhe shprehjen time artistike.
A jeni duke punuar në projektin tuaj të ardhshëm tani?
Për momentin jam duke punuar një skenar për një film artistik. Ne jemi duke u përgatitur të fillojmë xhirimet e këtij filmi në vjeshtën e 2021.
Cilat janë qëllimet tuaja personale për vitin e ardhshëm?
Fokusi im është që së shpejti të lansoj “8400” dhe të përfundoj me sukses filmin e ri për të cilin po punojmë. Kemi që filmi dokumentar “8400” do të ketë një udhëtim të suksesshëm në festivale të mëdha nëpër botë. Ne vërtet besojmë se audiencat dhe bashkësia ndërkombëtare do të vlerësojnë vërtetësinë dhe të vërtetën që sjell ky projekt./ Nga Nora Kalaja / DIELLI
Për t’u bërë pjesë e grupit të “Gazeta Diaspora Shqiptare” mjafton të klikoni: Join Group dhe kërkesa do t’ju aprovohet menjëherë.
