Nëpërmjet një statusi në Facebook, bibloteka Françeskane ka bërë me dije se ka ardhur botimi më i ri dhe është libri “Epizode historike” i historianit At Paulin Margjokaj. Në këtë publikim të rallë trajtohen çshtje të rëndësishme të fund shekullit të XIX dhe fillimit të shekullit të XX, si episodet historike rreth kohës së Ali Pashë Tepelenës dhe zhdukja e Republikës së Suliotëve, Traktati i Shën Stefanit, Kongresi i Berlinit etj. Margjokaj gjithashtu bën dhe një analizë të historisë së vendit tonë, ku e vë përballë historive të popujve të tjerë të Ballkanit.
Botimi i Ri
Kolana e shkrimtarëve françeskan u pasunue me nji botim të ri të historianit Át Paulin Margjoka, OFM. Veprën e kemi titullue Epizode historike. Në ketë vepër janë përfshi artikujt studimor të Át Paulinit botue në revistën “Shêjzat” themelue prej Ernest Koliqit. Natyrisht, Át Paulin Margjokaj bashkëpunoi ngusht për çeshtje të historisë kombëtare me Koliqin. Vlera e librit, që e ka në dorë lexuesi, nuk asht numri i faqeve, por trajtimi i problemeve ma të shqetësuese të kohës me pendën e mprehtë të nji studiuesi të kujdesshëm e të paanshëm. Asht shoshitja, arsyetimi, argumentimi i ngjarjeve dhe dokumentimi i tyne në mënyrë objektive. Prej këndej, studimet historike, që po i botojmë, janë kontribut i çmueshëm jo vetëm për lexuesin, që kërkon të vërtetën e historisë së vendit ku lindi, por edhe, e sidomos, për historinë tonë kombëtare.
Episodet historike rreth kohës së Ali Pashë Tepelenës dhe zhdukja e Republikës së Suliotëve, nxjerrin edhe nji herë në dritën e diellit mizoritë e Ali Tepelenës kundra popullsive të pambrojtuna.
Ndërsa, në tre kapitujt e tjerë të veprës, historia e vendit tonë vihet përballë historive të popujve të tjerë të Ballkanit. Tue e shfletue këtë vëllim, vërejmë se Át Paulini studioi me kujdes të madh jo vetëm gjendjen historike të Ballkanit, por dhe ndikimet e Rusisë mbi politikat e shteteve fqinje. Mbërriti, kështu, të skjarojë shkencërisht situatat ma të ngatërrueme të Shqipnisë, e cila e fitoi pamvarësinë e fundmja, kur “i sëmuri i Bosforit” po jepte shpirt.
Diftojsi i Landës
Epizode Historike nga koha e Ali Pashë Tepelenës
Kërdija në popullin e Kardhiqit
Nji fis heronjsh shqiptarë: Suljotët
Zhdukja e Republikës së Suljotëve
Lëvizja e madhe për Çlirimin Kombtar
Kapitulli i parë
Perandorisë turke asht kah i vjen e mbramja#
1. Çashtja lindore
2. Serbë e Grekë fitojnë lirinë shumë kohë para Shqiptarve
3. Rusi e Turki në krizen lindore
4. Lufta ruso – turke e vj. 1877/78
5. Filloi coptimi i tokës shqiptare
Kapitulli i dytë
Prej traktatit të Shën Stefanit deri në kongres të Berlinit
1. Traktati në Shen Stefan
2. Kongresi i Berlinit
3. Si i ndreqin punët në Berlin Fuqitë e Mdhá
4. E Shqipnija kû âsht?
Kapitulli i tretë
Lidhja e Prizrenit
1. Si ndodhi qi Shqiptarët e fituen aq vonë lirinë
2. Liri kombtare apo tjeter liri
Kush është Paulin Margjokaj
Lindi në Kçirë më 26 shtator 1908, në pagëzim i vendosën emri Bibë, ishte i biri i Dedës dhe i Lules së Gjin Gegës. Më 4 gusht të 1925 hyri në Urdhrin e Françeskanëve të Shqipërisë dhe me 26 mars 1932 u shugurua meshtar.
Prej vitit 1938 deri më 1941 shërbeu si sekretar i Provincës shqiptare dhe si profesor i historisë dhe gjeografisë në liceun Illyricum.
Në vitin 1941 u dërgua për studime të larta në Torino, ku më 9 dhjetor 1943 u bë doktorant në histori e letërsi. Duke mos mundur të kthehej në atdhe për shkak të rrethanave politike, u vendos në Süd Tirol.
