Analisti i ekonomisë Uka Gjonbalaj flet nga New York për pjesët e ekonomisë të prekura nga COVID-19. Çështja më me rëndësi në këtë situatë edhe për komunitetin shqiptar është humbja e punës. Numri i papunësisë në muajin prill në SHBA ishte 14.7% ndërsa tani ka arritur në 20%.
“SHBA ka ekonomi të tregut dhe sigurimet e ndryshme shoqërore ndahen në private dhe shtetërore. Në këtë situatë që ndodhemi ato që kanë më shumë rëndësi janë sigurimet shëndetësore dhe në SHBA këto janë të karakterit privat. Ndërsa në qoftë se nuk jemi në një marrëdhënie pune sigurimet shëndetësore sigurohen nga shteti me anë të disa paketave të veçanta. Presidenti Obama u mundua t’i bëjë sigurimet shëndetësore me modelin evropian pra “shëndetësi për të gjithë” por në një ekonomi tregu shteti nuk mund të ndërhyjë në këtë mënyrë”, shprehet Gjonbalaj.
Në SHBA ndodhen mbi 2200 kompani sigurimesh dhe çdonjera prej tyre ka specifikat e veta.
Sipas Gjonbalaj përveç sigurimeve shëndetësore të rëndësishme janë edhe pensionet. Siç dihet edhe në këtë rast në qoftë se shkëputesh nga vendi i punës, punëdhënësi nuk të paguan sigurimet. Në shumicat e shteteve në SHBA të krijohet mundësia t’i paguash këto sigurimet vetë, me të njëjtën vlerë sa paguante punëdhënësi për një afat të caktuar.
Ndërkohë në SHBA çdo person që lind ka lindur nga viti 1937 e pas pensionohet me +2 muaj nga mosha 65 vjeçare. Pra në qoftë se ke lindur në vitin 1940 të shtohen 6 muaj e kështu me radhë.
“Ky ndryshim u bë edhe në shumë vende europiane. Në qoftë se më parë punonin 40 punëtorë për 1 të pensionist tani punojnē vetëm 2.9 punëtorë. Kjo mënyrë e pensioneve është ajo federale, por ekzistojnë ehe shumë lloje të tjera që varen nga punëdhënësi. Në përgjithësi me planet e pensionit që hapen vetë nga individët që kanë disa kursime, mund të vazhdojnë të kursejnë deri në moshën 59 vjeç e gjysmë dhe pas kësaj moshe kanë të drejtë t’i shfrytëzojnë. Një gjë e mirë për shqiptarët nē këtë periudhë është se në disa kompani të mëdha mund të tërheqësh hua nga këto plane për të mbijetuar, por me penalitete”, vazhdon Gjonbalaj.
