Në shkollat fillore të katundeve arbëreshe të Carfizzi, Pallagorio dhe San Nicola dell’Alto pas më shumë se një dekade mungesë është rikthyer mësimi i gjuhës dhe kulturës arbëreshe.

SHKOLLA DHE MINORITETET: PROJEKTI I VERZINO IC DHE LIGJI 482/1999

Një rezultat i jashtëzakonshëm i arritur në këtë vit shkollor 2022-2023, falë vullnetit të Raffaele Marsico, Drejtor i “IC Verzino”.

ARBËRISHTJA Ë SHKOLLAT E KOMUNITETET SHQIPTARE TË KROTONESËVE: NJË EKSKURS HISTORIK I BËRË REZISTENCA

Përpara ligjit për pakicat Aktit të Minoritetit, disa punë gjuhësore po realizoheshin tashmë në mesin e viteve 1980. Ishin vitet në të cilat në këto katunde erdhën mësues me origjinë arbëreshe, të cilët me ndihmën e dashamirëve të gjuhës së folur dhe të muzikës filluan një revolucion: mësimin e shkrimit dhe leximit në shqip.

Angazhimi këmbëngulës i mësuesve bëri që gjuha shqipe të hyjë me të drejtë në kurrikulën e nxënësve, me dy orë mësim në javë. Kjo, për fat të keq u bë deri në vitin në vitin 2005. Pas dy-tri vitesh, për arsye të pakuptueshme, gjuha shqipe nuk do të përfshihej më në shkolla dhe mësimi i saj vazhdon vetëm falë një sërë projektesh, kërkimesh për historinë tonë, dramave, poezive etj.

Kjo punë e jashtëzakonshme, e ndërmarrë atëherë, ka vazhduar ndër vite dhe sot bëhet baza e këtij projekti të ri që rifillon me mësueset Mariannina Leonetti dhe Rosina Panzarella, të dyja të angazhuara në mënyrë aktive në mbrojtjen e gjuhës, kulturës dhe identitetit arbëresh.

SHKOLLA SI MBROJTËSE E KOMUNITETIT

Shkolla, veçanërisht në zonat e brendshme dhe veçanërisht në komunitetet pakicë gjuhësore, është garnizoni i komuniteteve dhe vend shoqërimi i lidhur me territorin dhe vlerat e tij dhe për këtë arsye duhet mbrojtur dhe rimenduar si një institucion thelbësor për rilindjen e qyteteve, siç është laboratori i vërtetë kulturor i komunitetit.

Drejtori Raffaele Marsico, duke u nisur nga rrethi që ai drejton vetë, ku janë bashkitë me rrezik të lartë shpopullimi (Carfizzi, San Nicola dell’Alto, Pallagorio, Umbriatico dhe Savelli), ilustron perspektivat për rritjen dhe zhvillimin e arsimit. Institucionet në fushat e brendshme:

“Ne po punojmë që këto shkolla të fshatit t’i bëjmë shkolla të vërteta komunitare. “ deklaroi drejtuesi “Shkollat ​​e hapura për takime dhe stimuj që vijnë edhe nga organet dhe shoqatat vendore. Ne kemi krijuar situata të reja socializimi mes fëmijëve të vendeve të ndryshme duke organizuar aktivitete të përbashkëta dhe vazhdimisht ofrojmë stimuj të rinj (ekskursione në territor, kurse, sporte, takime dhe njohuri për tema jashtëshkollore, etj.).

Qëllimi është gjithashtu që lidhja me territorin të bëhet gjithnjë e më e fortë. Një mundësi e re na vjen tani nga PNRR: Ne në fakt po punojmë për një sërë projektesh për ta bërë shkollën edhe më gjithëpërfshirëse dhe moderne, si me fibra optike ultra të shpejta, ashtu edhe me hapësira më funksionale.

Ndërsa në nivel institucional po ndjekim me vëmendje tabelën e madhësisë së shkollave, e cila rrezikon të presë dhe të copëtojë shkollat ​​e qyteteve, me rrezik konkret të mbylljes, duke shkaktuar dëme të pariparueshme në komunitet me të gjitha efektet negative që mund të krijohen në zinxhir “.

NJË PROJEKT TERRITORIAL

Larg qasjeve të mirëqenies, të cilat kanë parë një sërë projektesh të PNRR-së për financimin e projekteve të rizhvillimit urban, të një natyre thjesht estetike/funksionale, ky projekt përputhet, përkundrazi, me një sërë veprimesh që sjellin kulturë dhe ndërgjegjësim në realitetet lokale. , të cilat forcojnë parimet e specifikës si mjete të kulturës dhe edukimit qytetar.

Kjo ndodh edhe në një kohë kur gjuha e folur arbëreshe po zhduket dalëngadalë, për faktin se prindërit në familje priren t’u flasin fëmijëve ekskluzivisht në italisht. Megjithatë, falë kësaj nisme, fëmijët mësojnë alfabetin në shkollë dhe fillojnë të shkruajnë arbërisht, duke rizbuluar një krenari që prek edhe familjet.

Ndërhyrjet strukturore, shumë prej të cilave fshatrat e shpopulluar kanë nevojë realisht, duhet të përfshihen në plane shumë më komplekse dhe më të strukturuara, duke iu përgjigjur një vizioni që shpreh vërtet vullnetin institucional për të rimenduar dhe rigjallëruar zonat e brendshme, për të krijuar një ekuilibër më të drejtë dhe më shumë. i qëndrueshëm midis zonave të brendshme dhe brigjeve/rrafshinave, por mbi të gjitha për të mbajtur gjallë parimet kulturore të vendeve.