Për herë të parë muzeu “Reina Sofia” në Madrdid do të shfaqet cikli “Bota për fëmijët” me filma të regjizores së njohur shqiptare për fëmijë Xhanfise Keko. Shfaqjet do të fillojnë në datën 12 prill dhe do të vazhdojnë çdo ditë deri më 29 prill 2023. Gjatë kësaj periudhe do të prezantohen e shfaqen filmat “Tomka dhe shokët e tij” 1977, “Mimoza llastica” 1973, “Beni ecën vetë” 1975 dhe “Taulanti kërkon një motër” 1984.
Kinemaja për fëmijërinë ka bërë për vete kineastë të shquar si Jean Vigo, François Truffaut apo Abbas Kiarostami, por shumë pak kanë pasur një vepër të karakterizuar me aq koherencë sa ajo e kineastes Xhanfise Keko (Shqipëri, 1929-2007). Autore e jashtëzakonshëme e njëmbëdhjetë filmave artistikë të realizuar nga viti 1972 deri në 1984 në Shqipëri, ku të gjithë trajtojnë sfidat, zhgënjimet dhe aspiratat e fëmijërisë. Kjo retrospektivë, e para në Spanjë dhe një nga të paktat ndërkombëtare, ofron katër nga filmat e saj të restauruar së fundmi.
Me një ndjeshmëri të pazakontë, Keko portretizon botën dhe vizionin e fëmijës, duke vendosur dëshirat dhe psikologjinë në qendër. E gjithë kjo nënkupton të kuptuarit e fëmijërisë jo si një fazë tranzicioni drejt një moshe tjetër, por si një periudhë më vete, duke respektuar autonominë e djemve dhe vajzave të përcaktuara nga filozofi i pedagogjisë René Schérer. Regjisorja punon me fëmijë jo-aktorë, djem dhe vajza të përzgjedhura shprehimisht për filmat e saj, të cilët ndërveprojnë me aktorë profesionistë. Nga ana tjetër, praktika e saj kontribuon në shndërrimin e punës metodike të aktorit në një veprimtari lozonjare dhe spontane, duke ndjekur tezën e psikologut Lev Vygotsky të pedagogjisë së bazuar në lojë: leximi i skenarit bëhej gjithmonë me pjesëmarrësit, pa mbikëqyrjen e tutorëve të rritur, duke i dhënë mundësinë të nxjerrin një rishkrim sipas komenteve të tyre. Dekoret e filmave të saj ishin një hapësirë e hapur loje ku përfshihej i gjithë ekipi; xhirimet, gjithmonë të shpejta, kërkonin të përshtateshin me vëmendjen e shkurtër të djemve dhe vajzave; dhe kamera, e vendosur gjithmonë në lartësinë e tij, respektonte mënyrën e tij të perceptimit të botës. Me pak fjalë, një seri e tërë masash për të siguruar që fëmijëria të mos jetë vetëm subjekt i filmave, por krijuesi i saj i vërtetë.
Filmografia e saj, e përshkuar nga statusi i saj si një grua punëtore në Shqipërinë komuniste gjatë viteve 1970 dhe 1980, gjithashtu duhej të kapërcente censurën dhe t’i nënshtrohej rregullave strikte. Megjithatë, falë subjektit të filmave të tij, ajo mundi të trajtojë tema tabu dhe shumë të diskutueshme në atë periudhë si divorci, në “Kur po Xhirohej një film” (1981); shoqëria e fëmijëve të vetëm, në “Taulanti kërkon një motër” (1984) ose prishja e klasës së pasur shqiptare në “Mimoza Llastica” (1973) ose “Kryengritje në pallat”(1972). Fabulat dhe metaforat e botës së fëmijëve jo vetëm që e lejuan t’i shpëtonte censurës, por edhe të përfaqësonte në ekran ëndrrat e një bote ndryshe për një brez të ri. Me gjithë arritjet e saj, Xhanfise Keko vazhdon të jetë një kineaste e panjohur në historinë e kinemasë, fakt që ka motivuar realizimin e këtij cikli” shkruhet në prezantimin e ciklit në Muzeun “Reina Sofia”.
Hyrja për të ndjekur shfaqjet do të jetë e lirë. Biletat duhet të kërkohen në linkun: https://entradas.museoreinasofia.es/…/6258…/info
