“Verën e vitit 2020, një ngrënie në natyrë në New York City, pra këtë verë që po lëmë pas, është bërë shumë e vështirë për t’u gjetur, në natyrën e mrekullueshme në qytetin e New Yorkut.
Qyteti si shkak i masave mbrojtëse të njujorkezve e turistëve të huaj, e vendas, së fundmi caktoi 22 rrugë kryesore- me më shumë restorante e bare, për t’u shërbyer edhe në këto kushte pandemie”.
Kështu do të shkruante këtë javë, revista “Time Out”, e cila ka përzgjedhur edhe 10 rrugët më të mira përgjatë mjediseve të pesë bashkive, që do të mbyllin trafikun gjatë fundjavave në mënyrë që restorantet dhe baret e tyre të mund të zhvillojnë aktivitetin, me drekat e darkat me shërbimin në natyrë, pra jashtë lokalit me tavolina.
Masa e marrë është pjesë e planit për të hapur qytetin, tha kryetari i bashkisë Bill de Blasio, i cili synon edhe të vendos shumë shpejt 100 kilometra rrugë në qytet të dedikuar vetëm për këmbësorët dhe çiklistët.
Që kur Nju Jorku hyri në Fazën 2 të rihapjes dhe ngrënies zyrtare të vonuar të shtëpisë për Fazën 3 – javët e kaluara, gjithnjë e më shumë restorantet dhe baret, po vendosin tavolina dhe karrige në trotuare dhe rrugët e qytetit.
Nisma e re, e bashkisë, tashmë po lejon më shumë restorante të krijojnë shërbimin në natyrë, gjatë drekës dhe netëve sidomos pasdite dhe fundjavave, ku për dallim është edhe Rruga e famshme në New York City, “Arthure Avenue”.
Rruga që njihet nga frekuentuesit e saj si “Italia e Vogël” ose “Shqipëria e vogël”, për Shqiptarët, duke përfshirë edhe mjediset për rreth saj, që i ka bërë edhe lokalet e shqiptarëve të cilat shërbejnë në këtë zonë të qytetit të Bronxit, të përzgjidhen si më të mirat për shërbimin e tyre edhe në këtë kohë pandemie.
Ndërsa, numri i restoranteve dhe bareve e klubeve shqiptare po ndryshon vazhdimisht, këtu është një përshkrim i disa lokaleve shqiptare, të cilat natyrisht që janë edhe më të frekuentuarat në rrugën “Arthur Avenue” dhe për rreth saj.
Ato janë restorante e bare që këto ditë pandemie janë të përzgjedhura edhe nga revista prestigjioze “Time Out”, mjedise ku ju mund të gjeni disa nga drekat dhe darkat më të mira të shërbimit në qytetin e New Yorkut, ato me tavolina që shërbejnë në natyrë – në rrugën afër lokalit.
Megjithëse, është piku i verës i vapës dhe i pushimeve verore – ku pothuajse të gjithë njujrokezët po respektojnë me përpikëmëri masat e bashkisë, për mbrojtjen nga pandemia Coronavirusit Covid-19, rruga e njohur “Artur Avenue”, në Bronks, Nju Jork, të duket sikur i është kthyer “normalitetit” me atë gjallërinë e mëparshme.
Restorantet, baret dhe dyqanet e tregtarëve shqiptar në këtë lagje janë të hapur, dhe klientët vijnë për çdo ditë që të frekuentojnë pak aromë e shije nga Mesdheu, prej nga ushqimet , pijet dhe kafet por dhe shërbimi i kuzhinës shqiptare në këtë rrugë, ku tani Italianët dhe shqiptarët janë bërë , së bashku konsiderohen “mbretërit” e biznesit në rrugën Arthur Avenue.
Sapo, hynë në ballë të kësaj rruge, nga veriu i saj, lokali i parë, që përballesh është “Prince Caffe”, një lokal i viteve të fundit, me pronar shqiptar. Lokal ky që shërben me tavolina në trotuar , edhe ka shërbyer kështu edhe para pandemisë, porse tani shërbimi është vetëm jashtë, sipas masave kundra coronavirusit Covid-19.
Ndërsa, pak djathtas kafe embëltores “Prince Caffe”, aty ku “Arthure Avenue“ dyzohet në formë Y, jo më shumë se 50 metra larg, është restoranti që është bërë i famshëm, në qytetin e New Yorkut, restoranti ‘Çka ka Qellu”, me pronar biznesmenin e njohur Ramiz Kukaj.
Ky është një Restorant shqiptaro-amerikan, i llojit të vetë, që vitin e kaluar është zgjedhur nga kritiku i njohur, Pete Wells, si një nga “Dhjetë Restorantet e reja më të mira të New York-ut për 2019”, dhe ishte në listen e asaj që përzgjedh si “Dhjetë Restorantet e reja, e më të mira të New York-ut për 2019”.
Ky është një restorant shqiptaro-amerikan me emrin domethënës dhe shprehjen e traditës shqiptare në Kosovë, -Mirëseerdhe – me “Çka Ka Qellu”, i cili ka qëndruar hapur me shërbimin jashtë, gjatë gjithë verës, dhe vazhdon të jetë i hapur, 7 ditë të javës.
Ky restorant – muze ka tërhequr vëmendjen e shijuesve të gatimeve të mira përtej komunitetit shqiptar, me klientë që vijnë edhe nga jashtë shtetit të New York-ut, edhe për të drekuar por edhe për të vizituar muzeun tradicional shqiptar.
“Çka Ka Qellu”
Kur ato skutat tuaja të zakonshme fillojnë t’ju duken të gjitha njësoj, ka ardhur koha për një natë në “Cka Ka Qellu”. Është vetëm pak hapa larg “Roberto’s” dhe një gjysëm duzine pallatesh gatimi të “viçit Parm” të cilat radhiten përgjatë Arthur Avenue, në Bronx, mirëpo sapo hyn brenda gjendesh në një tavernë të vogël fshati, diku në Shqipëri apo në Kosovë. (Pronari dhe kryekuzhinieri i tij kanë që të dy familje në të dy anët e kufirit.) Ndoshta do t’ju ndjekin me sy kur të hyni dhe do të buzëqeshni. Përpijeni koleksionin e instrumenteve muzikore, veglave bujqësore, mullirëve të kafesë, dhe veshjeve tradicionale në mure. Nuhasni bukët që po piqen në furrë afër derës. Kërkoni për pak speca turshi dy apo tre salca që shkojnë me to, pas të cilave do t’ju duhet një çomlek me mish viçi apo mantia me mish furre, të zhytura në kos, e të shërbyera në tavë dheu. Sigurisht që do të ketë salçiçe. Ëmbëlsirat i gatuajnë po aty, gjithashtu, si për shembull ‘sheqerpare’. Kafenë ta shërbejnë me xhezve bakri me bisht të gjatë. Ju mbase e njihni këtë si kafe turke por kur jeni në “Cka Ka Qellu”, kjo është kafe shqiptare.
Adresa: 2321 Hughes Avenue (Crescent Avenue), Belmont, the Bronx; 718-933-6194; ckakaqellu.com.
Po nga hyrja në anën veriore të rrugës “Arthur Avenue”, në krahun e majtë është i pari një nga lokalet më të vjetra shqiptare në këtë rrugë dhe më origjinale shqiptare, “Gurra Café”. Thuajse, në qoshe të kësaj rruge, ajo të pret me bujarin e sofrës shqiptare. Me një tabelë të madhe, ku proklamohet edhe në shqip e anglisht “Kuzhina Shqiptare – Albanian Cuisine”.
“Gurra Caffe” frekuentohet çdo ditë dhjetra familja shqiptare, që shijojnë ushqimin e traditës, edhe në këto kushte shërbimi pra me tavolina jashtë lokalit në “Arthure Avenue”.
Këtë lokal mjaft tërheqës, dhe nga më të frekuentuarit, e kanë vizituar edhe shumë personalitete të njohura nga vendlindja. Të gjithë polikanët, që kanë pasur rastin të vizitojnë Arthur Avenue-n, e të gjithë mysafirët familjar, ndjenë kënaqësinë e shqiptarëve të Bronxit, që kërkojnë t’u bëjnë një surprizë në këtë lokal.
“Le Parisien” quhet lokali i biznesmenit nga Gjakova – Dervish Jahjaga – ish-kryeredaktorit dhe ish-botuesit te gazetës “Bota Sot”, në New York, i cili u sjell të gjithë klientëve me shërbimin e tij, një atmosferë të këndshme me aromë Europe, një “Parisë të vogël” në rrugën Arthur Avenue, e quajnë klientët, të cilët pothuajse nuk i kanë ndier “frikën’ ndaj koronavirusit, në këtë mjedis të pastër, dhe të sigurt, me një shërbim me plot kulturë .
Lokali më i njohur dhe ku mblidhen i shqiptarët – është edhe “La Luna”, ish kafe – ëmbeltore “Palombo”, në Arthure Avenue, Bronx – New York, e arbëreshit Paolo Palombo, ish profesor në Fordham University dhe mik i madh i shqiptarëve, i cili ndodhet në mes të kësaj rruge, por që prej disa vitesh është blerë nga një biznesmen i suksesshëm shqiptar.
Kafe “Malësia” është pak më tej – I futur pak në qoshe të rrugës, dhe është një klub i vogël shqiptarësh edhe ai me shërbim dhe shije shqiptare.
Mirëpo, kush ka qenë në Bronx dhe nuk ka ndaluar ndonjëherë në lokalin më të njohur dhe më të frekuentuar për Byrek dhe Pica – lokalin shqiptar Toni & Tina, e cila e shërben picën dhe byrekun ma të mirë të Ballkanit, thonë klientët. Tonny and Pica është prone e “vjetër’ shqiptare, me pronar dhe gatues shqiptarë, nga Kosova i cili ka emër në shërbimin e ushqimeve tradicionale shqiptare, që ndodhet në rrugën “Arthur Avenue”.
Dhe, ajo që të tërheq vëmendjen në “Arthur Avenue”, është se në asnjë rrugë apo shesh në Amerikë, nuk gjen kaq shumë biznese shqiptare, lokale, të vogla dhe të mesme, që tregtojnë dhe shërbejnë me të gjitha specialietet prej atyre nga vendlindja – deri tek ato italiane, spanjolle, franceze dhe amerikane. Agjenci të biletave të udhëtimeve, zyra avokatësh e noteresh, management, e të tjera shërbime, me shqiptarë pronarë e biznesmen.
Revista më e madhe amerikane, “Time Out” , njoftoi më të madhe, para disa viteve, se ajo kishte bërë një “zbulim”, në mesë të Amerikës. Prestigjiozja amerikane, e njohur në të gjithë botën revista “Time Out”, dukej se “mburrej”, me restorantet e baret e shqiptarëve.
Pikërisht, prej se kur e mori përsipër të informonte, se shumë restorante, të cilat njihen si Italiane, në rrugën e famshme Arthur Avenue, në qytetin Bronks, Nju Jork, tani janë pronë e emigrantëve Shqiptarë. “E vërteta, shkruante gazetari i saj si më të qeshur, është siç thotë një proverb e vjetër amerikane ” Se vërteta – po del nga dollapi”.
“Arthur Avenue”, është rruga e përfshirë edhe në guidën Turistike, të Nju Jorkut, se cila është rrugë nga më të populluarat jo vetëm për shqiptarët, e kësaj zone, por edhe për ata njujorkez dhe të huaj që e frekuentojnë – çdo ditë, sidomos në mbrëmje, me shoqëri dhe familje.
Në rrugën “Arthur Avenue,” vetëm emrat e lokaleve, për të “tërhequr” sa më shumë klientelë – për çështje biznesi të duken ndryshe. Përndryshe, gjithçka aty pa “frikë” e gjen që është shqiptare. Aq sa të bie në asnjë rrugë apo shesh në Amerikë – që nuk dëgjon të flitet kaq shumë shqip – nga që ne shqiptarët e kemi edhe për zakon flasim dhe bisedojmë me zë të lart……
Në, “Arthur Avenue” (Rruga Artur), prej nga gjuha shqip – ushqimet e vendlindjes, dhe shërbimet, gjen atë atmosferën e gjallë të rrugëve të Prishtinës, Tiranës, Shkupit, Tetovës, Luginës së Preshevës, Ana e Malit, Ulqini, Tuzi, Palves e Gucise, aty gjënë shumëllojshmërinë e bukur shqiptare, në Amerikë, edhe këto ditë në dhe këto kushte të masave mbrojtëse kundër pandemisë, Coronavirusit Covid-19.
Dhe, këtë, realitet, e tregojnë emrat e vërtetë të ”banoreve”, të rrugës “Arthur Avenue”, pronareve dhe frekuentuesve, flamujtë, stikeret, emblemat, CD-it, kasetat, video-kaseatat, librat, revistat, gazetat, veshjet popullore, dhe mbi të gjitha, ushqimet e shijshme dhe të këndshme, tradicionale shqiptare.
Në “Artur Avenue”, i gjen të gjitha ushqimet tona tradicionale, ëmbëlsira, djath, ullinj, buk, suxhuk, qebap, grosh, lakra, turshi, ujë vendlindje, pije, raki, birra dhe verëra, konserva, recel dhe komposto, nga Kosova, dhe Shqipëria e viset shqiptare.
Por edhe Restorantet e italianëve janë pothuajse të gjitha me manaxher dhe kamarier shqiptare, që ja u kanë “vjedhur” klientelen e tyre, thuajse të gjithave restoranteve italiane e biznesve italiane, edhe nga jashtë kësaj zone, të cilat konsideroheshin deri dje bizneset vetëm të emigrantëve italian, në këtë qytet ku më së shumti jetojnë latinët, porse aty tani jetojnë dhe ushtrojnë aktivitetin e tyre italianë dhe shqiptar.
Këtu pronarët, dhe biznesmenët, të cilët ndjehen të suksesëshem, kanë imituar duke ju krijuar ambientin tradicional shqiptar të tregtisë së shërbimit social frekuentuesve të tyre, si në vendlindje.
Në disa lokale tavolinat e vendosur në trotuar, jo vetëm tani në kohë pandemie, por kanë qenë traditë nëpër trotuaret para lokaleve të kësaj rruge, dhe të tërhiqnin vëmendjen edhe nga bisedat me humor shqiptarë, shoqëruar me shakat “alla shqiptarçe”, ku dëgjon të gjitha llojet e debateve miqësore(familjare-politike,kulturore-artistike-historike-shkencore). Çfarë nuk diskutojmë ne shqiptarët! kur bëhemi bashkë, gjithë ”botën, e lidhim dhe e zgjidhim” më tregonte një miku im frekuentues i rregullt i kafes në Artur Avenue.
Në “Arthur Avenue”, sheh shqiptar duke pirë puro, cigare të cilat punohen me dorë sipas traditës kubaneze, në supermarketin aty në “zemër” të rrugës. Po ashtu sheh dendur shqiptar duke pirë kafe “turke ose ekspreso” si e quajnë , disa të tjerë gjejnë vend duke luajtur letra dhe dukë pirë birra e raki, argëtuar me tingujt e muzikës popullore shqiptare, bëjnë edhe “pak” politikë.
Aty janë tre a katër barë – kafe, që të “çajnë” hundët, me erën e mishit të pjekur, të qofteve, qebapëve, mishit të thatë, e peshkut të zgarës.
Po në këtë rrugë ndodhet edhe zyra e mbi 1000 kanale televizive nga e gjithë bota, përfshirë 150 kanale televizive nga të gjitha trojet shqiptare, vetëm për 20 dollarë në muaj –
“Është, “risi – risi” për të gjithë TV ALB,” paketa e cila me një provojë të gjatë që ka afruar edhe më shumë Shqiptarët e Amerikës dhe Kanadasë, me Shqipërinë , Kosovën, Malin e Zi, Maqedoninë, dhe Luginën e Preshevës. Me atë paketën e transmetimeve televizive , plot profesionalizëm, bashkëkohore, me kulturë shërbimi, që ua ka servirur TV-ALB, I cili i ka bërë shqiptarët të ndihen çdo ditë si në Tiranë, Prishtinë, Tetovë, Ulqin, Preshevë, dhe kudo ku ka shqiptarë.
Një biznes tjetër i fuqishëm dhe mjaft i suksesshëm shqiptarë në rrugën “Arthur Avenue”, është edhe ai Arbeni Management, Inc. me pronar Avni Gecaj – i biri i veprimtarit të njohur Rrustem Gecaj biznesmenit të kantinës së verës në Rahovec -Stone Castel.
Biznes ky që ka sjell në lokalet e mjediset shqiptare , atë vërën, rakin, dhe konjakun me fame edhe në tregjet e botës, nga kantina më e vjetër në Ballkan – Stone Castle e Rahovecit – Kosovë.
Duke ecur dhe vështruar në rrugën “Artur Avenue” vijnë radhë, njëri pas tjetrit tregëtarët shqiptarët , ku gjen edhe bukëpjekësit dhe ëmbëltoret e njohura, ku shërbejnë shqiptarët .
Restorantet e famshme italiane që dominojnë në këtë rrugë, të cilat sjellin çdo ditë mijëra turistë vendas dhe të huaj, pothuajse menaxherët dhe kamarierët i kanë shqiptar.
“Arthur Avenue”, ka edhe një nga supermarketet nga më të mëdha dhe më të vjetrit, me disa shitore të fruta perimeve, frutave të detit, mishit, dhe sallamit, veshëmbathjes, agjensitë e udhëtimeve, zyrat e shitë -blerjes së shtëpive, elektronikës, qeramikës, bojrave dhe materialeve të ndërtimit, pajisjeve shtëpiake, purove, etj.
Po ta vizitosh këtë rrugë dhe të bisedosh me shqiptarë mund të thuhet se këtë zonë të qytetit përfudimisht, e kanë zbuluar shqiptarët, dhe se shqiptarët dhe italianët, janë tashmë “mbretërit” e kësaj rrugë të famshme, njujorkeze, e quajtur, “Arthur Avenue” ose shqip Rruga Artur”.
“Arthur Avenue”, është rruga njujorkeze në njërën prej lagjeve më të mëdha të emigranteve, Bronks – Nju Jork, e populluar me të gjitha racat e ngjyrat e njerëzve, nga të gjitha vendet e botës, e cila është konsideruar gjithmonë si një zbulim i emigrantëve italian.
Por, ja që sot “Arthur Avenue” – ”Rruga Artur”, flet dhe gumëzhin edhe shqip, ajo, gjallërohet e lëviz më së shumti nga shqiptarët.
Italianët më 1964 ishin të parët që filluan të ngrënë tregtinë e vogël dhe të mesme në këtë pjesë të qytetit.
Por, shumë shpejtë atyre u hynë si më thënë në pjesë edhe shqiptarët, të cilët me zotësinë dhe suksesin e tyre kanë “pushtuar” tregëtinë në këtë rrugë dhe anët e saj. Simbolet kombëtare shqiptare dhe flamurin shqiptarë e gjen në të gjitha lokalet e kësaj rruge .
Muzika shqiptare, ushqimi dhe gatimi me specialitete nga vendlindja i ka tërhequr mërgimtarët tanë, që ç’do ditë si lumë vërshojnë rrugës që gumëzhin nga shqiptarët.
Megjithëse, segmenti i saj nuk është shumë i gjatë, “Arthur Avenue,” i ka të gjitha llojet e biznesit dhe është surpriza e shqiptarëve në Nju Jork.
Nga Beqir Sina
