Shkruaj shpesh, përherë dhe që fëmijë. Ky shkrim i sotëm mbart mbi supe veç një përgjegjësi të madhe, të bukur, që lindi këtu në Selanik kur emigrova në vitin 1992. Kur isha studente në Universitetin “Aristoteli” në Selanik, hapa emisionin e Parë të gjuhës Shqipe në Greqi: “E Diela me Anilën” në kanalin radiofonik historik të Selanikut “Radio Foni tis Toumpas” 105.5 FM”. Shumë bashkëatdhetarë me merrnin telefon, edhe nga rrethinat e Selanikut. Në ndër këto të Diela një zë i panjohuri më merr në telefon dhe më kërkon të takohemi. Kisha dëgjuar për shoqatat e para dhe sigurisht që pranova menjëherë. Ishte Thodhori Miho.

I njohur nga të gjithë ne si djali i punës, i respektit ndaj miqve, familjar i shkëlqyer, i humorit, i këngës, djalë i palodhur dhe njohës apsolut i vlerave të miqve të tij të cilat dhe deri me sot i vë në pah kudo, në tryeza të thjeshtë ose mbledhje solemne. Thodhoriu është një fenomen real i zhvillimit të emigrantit në Greqi. Për faktin se mësoi një zanat nga e para, e bëri të vetin, e përsosi dhe sot është mjeshtër, Ai vetë punëdhënës. Ku ka me bukur se karakteristika “Djalë punëtor” në këtë jetë!Punë do të thotë personalitet i familjes dhe i fëmijëve që ushqehet nga duart e tij. Do të thotë që një shqiptar nderon komunitetin tonë këtu, një shtetas i Huaj shumë i vlefshëm për shoqërinë e huaj, pasi ç’do i huaj që punon dhe respekton ligjin e një shteti është tej mase i dëshëruar. Thodhoriu sot është simbol i grupimit. Kur dikush do të flasë për grupime dhe shoqata e fillon nga ai. I gjëndur tek të gjithë, me një qeshje të sinqertë, me karakterisikat klasike të njeriut që rritet pranë detit, Thodhoriu do bëjë për vete të gjithë. Ç’do bisedë me Të fillon dhe mbaron me urime. Kurrë kokëfortë dhe këmbëngules o të dali e imja o pikë! Jo. Ai ështëi hapur, i pranueshëm dhe i respektuar nga të gjithë. Këtë opinion krijova unë për Të fix 19 vjet më parë dhe nuk i ndryshoj as presjen. Përkundrazi, i shtohen karvanit të fjalëve të mira fjalë të tjera, konform me njohjen tashmë më të gjërë dhe reputacionin që gëzon. Kam shkruar pothuajse për të gjithë miqtë e mij të dashur këtu në emigracion, vajza, gra, burra dhe çuditërisht për Thodhoriun po shkruaj mbas kaq vitesh! Rëndësi ka që të vjelat e kësaj shoqërie u bënë Verë e kuqe e ëmbël dhe jo uthull!!!

Të flas për një njeri thjesht se duhet folur se kam bërë kurrë. I referohem gjithmonë karakterit të ndershëm, sinqeritetit dhe punës, i jap rëndësi shumë fjalës punëtor sepse nga aty fillojne mrekullitë e ç’do njeriu. Ndaj do e zgjeroj shkrimin për të mbledhur mbas kaq vitesh si Bleta në koshere sa më shume miq të shoqatës “Progresi Proodos”. Në një material të plotë fotografik do shikoni rrugëtimet tona të përbashkëta, Thodhoriu Kryetar dhe Anila Sekretare e Përgjithshme. Shoqata “Progresi Proodos”, Kryesia e saj, pati mënçurinë që në ato kohëra të mbajë teftere, protokolle, të ketë datë zgjedhjesh etj. ndaj sot ka të drejtën legjitime të shkruajë dhe mburret me fakte, pasi fakti është kokëfortë!

Shoqata “Progresi Proodos” është një Progres më vete për komunitetin Shqiptar në Selanik. Është shëmbull për mënyrën organizative, metodat demokratike të zgjedhjeve, meritokracinë pasi, i hapte derën kujdo që kishte vlera, është shëmbull i harmonisë dhe bashkëpunimit me shoqatat e tjera dhe ndër të Vetmet shoqata deri më sot që organizonte mbrëmje miqësore me shoqata të tjera. Ne si Kryesi ftonim Inteligjencën e Diasporës, njerëzit e studjuar dhe të inkuadruar në shoqerinë Greke dhe jo “inteligjentë” që shikonin në ëndrra si të tillë veten e tyre! Në shumë fotografi do shikoni nga shkrimet e mija sa personalitete të emigracionit janë gdhëndur në gërma. Sigurisht z. Aleks Janaqi që tashmë është perkufizuar si familja e përkushtuar në çështjet e komunitetit pasi ç’do anëtar i saj me babain në krye, me vajzën Alma, me Spiro Janaqi, me dhëndër z.Arian Gusho, janë tashmë njerëz të shumë- njohur për kontributin e tyre. Kam shkruar artikull për z. Aleks me shumë respekt ndaj po vazhdoj për më tej.

Në shumë nga fotografitë e arkivit tonë do shikoni njerëz të njohur të gërmave dhe letrave profesorë, titullarë, petagoge, avokatë etj. të cilët në atë periudhë kohore na respektonin me prezencën e tyre. Kjo për faktin se ishim fjalë-pak e punë-shumë, për faktin se ju jepnim vlerën dhe pozicionin që ju takonte dhe se publikonim përzëmërsisht punën e tyre. Që nga ajo kohë kjo nuk do të ndodhë më kurrë kaq bukur dhe aq mbarë pasi, për arsye të funksionimit të brëndshëm të grupimeve të mëpasme dhe pasi u shpik “peshorja” sa kile ke bërë ti apo unë për Atdheun, gjërat hynë në një rrugë që vetëm emigrantit nuk i përkasin!!! Inteligjenca e diasporës preferoi të mbetej larg derisa të publikohej lista e kileve!!! Qëndroj në këtë fakt me dhimbje sepse, është humbje e madhe që kjo traditë e bukur nuk u ruajt dhe nuk u zhvillua, nuk u birësua, por në të kundërt ftesat bëheshim me kriter kush më do dhe me mburr mua, kush thotë për mua që jam gjithësia!!! Ne ishim të hapur, të afruar dhe i dëgjonim Inteligjentët për tematikat që ata sillnin si të specilalizuar në fushën përkatëse.

Shoqata “Progresi Proodos” njohu një progres të madh në Selanik. Ju dedikua të drejtave të emigrantit dhe po të lexoni materialet (po publikoj vetëm disa) do çuditeni sa bukur dhe saktë deri në hollësi regjistroheshin hapat e ecurisë tonë për të ardhur deri më sot tek Ju të dashur miq të sinqerta dhe kuptimplote. Do shikoni se si anëtari merrte kartë anëtarësie, paguante kuotat, propozonte dhe kishte të drejtë të zgjidhte dhe të vetë-zgjidhej. Komunikimi me Autoritetet Greke që më ishte besuar mua do lexoni se bëhej me letra zyrtare të adresuara me kulturë institucionale duke respektuar protokollet e komunikimit dhe duke ruajtur si thesar përgjigjet e pushtetareve Greke. Ishin larg nesh praktika të tipit “e njoh unë atë, njoh unë këtë, ja u sjell unë atë, e mar unë në telefon!!”…sikur bëhej fjalë për të pirë uzo diku në një tavernë dhe jo për punë massive! Mes nesh nuk kishte “unë” por kishte vetëm “ne”. I drejtoheshim Institucioneve Greke duke u kunsultuar më parë kokë më kokë dhe duke vendosur të gjithë bashkë përgjithçka.

Tek fotot do shihni takime ndërmjet shoqatave si ajo me “Nënë Terezën” dhe “Degën e Blertë”, takime të frytshme dhe plot konsultime të dobishme. Pjesmarrja në të gjitha aktivitetet për emigrantët si “Festivali Antiracist”, “Dita e Emigrantit”, “Letërsia e Emigrantit” etj. tregonin se ne ndiqnim ritmin e pulsit të qytetit ku jetonim. Përpara se të takonim një autoritet qyteti si Bashkiak, Prefekt, Deputet, Ministër si z. Jani Makrioti etj. zgjidhnim përfaqësinë përkatës, jo më shumë se tre vetë që në bisedë të mbizotëronte qetësia dhe të dëgjoheshim kërkesat tona. Prefekti i Selanikut z. Panagiotis Psomiadis do bëhej një mik shumë i mirë i shoqatës tonë. I përgjigjes ç’do ftese tonës dhe na priste përgjithçka problem kishim në zyrën e Tij. Z. Tulika, bashkëpunëtori i ngushtë i Prefektit, po ashtu. Ndërsa Bashkiaku i Bashkisë Stavroupoli z. Savvas Sarasidis ka mbetur për ne një nga njerëzit më të gjëndur edhe për faktin se në atë bashki banon shumica e emigrantëve Shqiptarë. Takimet shoqëroheshin me fotografi dhe depozitoheshin në arkivë. Kur organizonim një aktivitet, hartonim ftesat përkatëse, bënim publikimin në shtyp dhe nderonim të ftuarit. Bedri Hoxha ishte një djalë i ri artist nga i cili do shijonim shfaqe teatrale të mrekullueshme.Plot pasion për artin, Ai i fali komunitetit kujtime nga më të bukurat! Ç’farë të thuash për vajzën yll Malvina Laska, vajza e mikut tonë Jani Laska.Në atë kohë studente si dhe unë, si flutur, e gatshme të ndihmonte kudo, e gjallë, e freskët, e re plot ëndrra dhe dëshira ndaj dhe njohu majat, sepse e meritonte dhe punoi për atë ditë! Eduart Demiraj ishte një djalë tjetër shumë punëtor dhe mbreselënës. Fjalëpak, i mënçur, i dashur, familjar dhe kontriboi jashtë mase. Mishela Dervishi është një grua e dashur nga e cila me shumë emocion do marr në dorëzim sekretarinë e shoqatës. Ajo ishte gjithmonë e qetë, e dashur, e ëmbël, emocionuese, kishte mall të dëgjohej dhe përkrahej si femër emigrante që jepte betejat e saj për t’i rezistuar jetës. Karakteristika e saj është se i do të gjithë, i mburr, i përkrah. E ndesh shikimin e saj të bukur dhe me duket vetja e paaftë që si fala dot ato që ajo meriton si shoqe emigrante! Babi Petridhi po mes nesh dhe unik. Nënkryetari z. Georgios Tahtsis po ashtu shumë i respektuar nga ne të gjithë. Tek zonja Luiza Kristo do takoheshim në ato fillime, tek lokali i saj. Ishim jo më shumë se 5-6 vetë si kryesi, na trajtonte aq mirë dhe me aq dashuri! Z. Todi Prifti sigurisht që është një përmëndje e respektuar. Ka dhe shumë e shumë të tjerë që ju shtuan si anëtarë kësaj shoqate. Kush mund të harrojë Tonin Tershanën! Mall dhe dëshpërim që u nda kaq shpejt nga jeta! I paharruar kujtimi i Tij!

Sigurisht që ndër 25 vjet aktivitet lind pyetja si ishte trajtimi i çështjeve politike-parti.Nuk mbaj mënd asnjë debat të ashpër mes nesh. Sigurisht që secili nga ne kishte idetë e tija politike, besonte ku të donte. Kryesorja ishte që ne kishim kontakte me përfaqësuesit e të gjitha partive, ishim prezent në të gjitha takimet që bënin politikanët tanë në Selanik. Dhe pse jo? Përpara se të votosh duhet të dëgjosh kush ka programin më të mirë. Politika nuk u bë kurrë shkak i ndarjes apo ikjes së dikujt nga shoqata.

Aktivitetet e shoqatës “Progresi Proodos” janë karakterizuar nga dashuria për Atdheun, nga mirënjohja e thellë për vëndin pritës, nga mesazhet me të bukura për jetën që ju jepet fëmijëve mes programeve të mesimdhënies së gjuhës Amë. Në këto aktivitete kishim të ftuar gjithmonë Autoritete Greke siç dhe në foto duken. Merrnim pjesë gjithashtu në të gjitha aktivitetet që zhvilloheshin në Selanik siç ishin ato për të drejtat dhe integrimin e gruas, aktivitet që u zhvillua tek Kolegji Gjerman. Një tjetër aktivitet ishte ai tek Qëndra e Punëtoreve, në Bashkinë e Stauroupolit, në Qëndrën e Historisë Selanik dhe qindra aktivitete të tjera në këtë qytet. Gjithmonë prezent në festimin e festave tona kombëtare, aktivitet që e organizon gjithmonë Konsullata jonë në Selanik. Darkat miqësore ishin po ashtu një kënaqësi e rrallë. Jemi gjëndur kudo që shtetasit tonë kanë patur nevojë dhe kemi kontribuar me dashuri dhe respekt për këdo që na ka patur nevojë. Në bashkëpunim me avokatë Greke kemi orjentuar shumë shtetas tanë të zgjidhin çështje administrative.

Ky ishte Progresi i “Progresi Proodos”. I qartë në ide, i pastër, transparent, edhe për 5 euro merrje faturë, dhënie llogari para anëtareve dhe Kryesisë për buxhetin.

Unë në një moment delikat të jetës time i besova problemin tim Thodhoriut i cili si shok i vërtetë nuk e transetoi askund. Ra një heshtje e çuditshme rreth meje se si nga shumë aktive humba fare! Duhej, sepse jeta dhe shëndeti janë mbi gjithçka. Sigurisht që kur u ktheva nga ajo betejë për jetën nuk kërkova Kurrë po atë pozicionim që kisha. Jeta vazhdon, lumi rrjedh, nuk besoj kurrë se jam e pazëvëndësueshme kudo. Këtë sekret veç e dinte familja ime dhe Thodhori Kryetari. Unë vazhdoj të kujtoj me nostalgji që kjo detyrë ishte e para dhe e Vetmja që m’u besua nga Komuniteti në Selanik. E bëra me shpirt dhe ndërgjegjësim të plotë. Në dokumenta zyrtarë të shkruara historikisht dukem Vetëm si Ishekretare e shoqatës “Progresi Proodos”. Sigurisht që ndjek jetëm e komunitetit nga afër, pozicionohem, kontriboj aq sa mundem por shoqata “Progresi Proodos” më dha atë që meritoja si e Dipllomuar në dy shtete Evropiane. I jam mirënjohese përgjithçka më besuan, sepse janë njerëz që të shikonin në sy dhe jo me syze dielli! Përsa i përket afrimiteteve të tjera janë ftesa që më bënin për arsye të aftësisë verbale/shkrimore të tipit le të shkruajë ajo për ne, të na thuri lavdi, tip tellalli që i pëlqen të shkruajë është!!! duke harruar se ruaj gjuhën Shqipe përsosmërisht ndonëse mungoj 28 vjet nga Atdheu dhe ndonëse për gjuhët e dy shteteteve të Huaja disponoj Vulë dhe Nënshkrim personal! E shkruara ime ju dukej lodër dhe tërheqja e xhaketës së të mëdhenjve për t’i volepsur diku si Tirka i Teto Ollgës sekretarin e partisë, ju duket normale!

I ruajta këto copëza letra me shumë dashuri. Ndjej dhimbje që duhet të dalin nga zyra ime për t’ja dorëzuar zyrtarisht Kryesisë së sotme të Shoqatës. Duhet bërë dhe jam e lumtur që emri im do jetë përjetë mes listave të bashkëatdhetareve të mij që morrën iniciativa të guximshme për atë kohë, drejtimin e komunitetit, njerëz që kontribuan dhe hodhën themelet e ecurisë dhe organizimit të parë të emigrantëve në Selanik.

I uroj shoqatës “time” të vetme“Progresi Proodos”, tek e cila u anëtaresova ligjërisht dhe u zgjodha me votë-besimi për postin e Sekretares së Përgjithshme, mbarësi në gjithçka! Të vazhdojë kështu si një jetë plot dhe të japi sërish kontributin e saj të vyer që tashmë një dorë të lajë tjetrën dhe të dyja të lajnë fytyrën, ç’ka do të thotë se ka ardhur koha që të jemi më afër, më bashkë. Kokëfortësite e kohës duhen sheshuar. Megalomanitë duhen harruar. Idetë e madhështisë nuk bëhen dot realitet në Dhe të huaj! Harmoni, bashkëpunim, respekt dhe meritokraci kudo- propozoj!

Për të gjithë ata /ato që nuk më njohin ndoshta do thonë se shkruajti për shoqatën ku ishte anëtare, edhe? Jo. Kam shkruar për të gjitha shoqatat duke harruar edhe mekëmbjet meskine të personave qe as 1 vit në Greqi, të papunë, morrën mbarë mikrofonat për të folur për komunitetin as në Shqip e as në Greqisht!!! tek ç’do kamera që ju dilte para dhe i anshkalova duke besuar se 1 eliminin personi ( i imi), nuk duhet të pengojë udhën e shumicës! Nuk e kam as të shitur as të blerë fjalën, e kam Penë Zëmre ndaj një jetë do qëlloj tek dhjeta dhe do i bijë në kokë ç’do realiteti virtual që krijon dikush rreth vetes për të abuzuar me idenë se këtu flas për atje dhe atje flas për mrekullitë që bëj këtu -pra flas më shteti në shtet për gjëra që zor se i vërteton dot dëgjues/lexuesi.

Shpresoj për ditën që para se të perëndojë jeta e Brezit të Parë të kemi lënë pas për femijët një Ylber bashkëpunimi, një Kurorë dashurie, një fotografi aq të ëndërruar ku të jemi të gjithë bashkë të përqafuar. I duhet nderit tonë, kujtesës tonë, popullit tonë një ditë ky hap i sotëm!

Ajo që të tepron ty më mungom mua i dashur bashkëatdhetar! Mos e harroni kurrë këtë moto që ju propozova dhe Vetëm në emër të saj bëni dy hapa mbrapa nga egoizmi dhe tre hapa përpara nga dashuria.

Shoqata “Progresi Proodos” është drejtuar për 5 vjet nga z. Aleks Janaki, për 15 vjet rresht nga z. Thodhori Miho dhe sot në krye të saj është një vajzë Korçare me shikim blu, e dashur dhe e ëmbël, mësuesja patriote e gjuhës Shqipe me shumë kontribut për mësimin e gjuhës Amë nga fëmijët e lindur këtu, zonj. Eva Paloka

Me respekt të edukuar për Ju,

Anila Rezhda- Diplomuar ne Shkollën e Filozofise ne Universitetin “Aristoteli”, Selanik, Greqi  Eksperte Gjuhësore Gjyqesore, Interprete/Përkthyese Juridike

“Ambasadore e Kombit”