Rubrika “Mësimdhënia e Gjuhës Shqipe në Diasporë” këtë herë sjell përvojën dhe disa këshilla praktike të përgatitura nga mësuesja Teuta Tabaku, për mësimdhënien e gjuhës shqipe në Turqi. Shkrimi trajton sfidat e mësimit të shqipes në Turqi duke përfshirë përballjen me ndryshimet në alfabet, shqiptimin e tingujve të veçantë dhe vështirësitë gramatikore, ndërsa ofron disa sugjerime të dobishme për t’i kapërcyer ato.

Ftojmë çdo mësues dhe mësuese të gjuhës shqipe, kudo që ndodhet, të ndajë përvojën e tij/saj me ne duke na shkruar në: [email protected] ose [email protected].

***

Shqipja në Turqi

Mësimi i gjuhës shqipe për nxënësit shqiptarë në Turqi përballet me sfida që lidhen me dallimet mes alfabetit dhe tingujve të shqipes dhe turqishtes.

• Alfabeti dhe Shqiptimi: Alfabeti turk përbëhet nga 29 shkronja, prej të cilave 21 janë bashkëtingëllore dhe 8 janë zanore. Alfabeti i gjuhës shqipe, ndërkohë, ka 36 shkronja, me 29 bashkëtingëllore dhe 7 zanore. Ky ndryshim i konsiderueshëm përfshin edhe shkronja dyshe si dh, gj, ll, nj, rr, sh, th, x, dhe xh, të cilat nuk ekzistojnë në alfabetin turk dhe janë të vështira për nxënësit turq.
• Shkronjat e Ngjashme, por me Shqiptim të Ndryshëm: Disa shkronja të shqipes dhe turqishtes janë të njëjta, por shqiptimi i tyre ndryshon, si për shembull, j në shqip (që shqiptohet si tingulli y në turqisht) dhe c (shqiptohet si xh në shqip). Këto dallime mund të shkaktojnë konfuzion te nxënësit kur mësojnë leximin dhe shqiptimin e saktë të shqipes.

• Diftongët dhe Tingujt e Veçantë

• Zanoret që Shqiptohen Ndryshe: Zanoret si ë dhe y janë unike në shqip dhe nuk kanë ekuivalent në alfabetin turk, duke i bërë të vështira për nxënësit turq. Për shembull, zanorja ë shpesh nuk njihet dhe mund të ngatërrohet me zanoren ı të turqishtes.
• Shqiptimi i Shkronjave Dyshe në Shqipe: Shkronjat dyshe në shqip, si dh, gj, ll, rr, dhe sh, krijojnë tinguj të veçantë që kërkojnë ushtrime të veçanta për t’u përvetësuar. Nxënësit shpesh ngatërrojnë tingujt sh dhe ç që ekzistojnë në turqisht, pasi tingulli ç i shqipes është më i butë në turqisht.

3. Dallimet në Tingujt Bashkëtingëllore dhe Shqiptimi i Tyre

• Shkronja të Veçanta që Nuk Ekzistojnë në Turqisht: Shkronja të tilla si dh, gj, nj, q, dhe xh nuk kanë ekuivalent në alfabetin turk. Tingulli q është veçanërisht sfidues për nxënësit turq dhe kërkon ushtrime të vazhdueshme për t’u përvetësuar. Për më tepër, shkronja xh përkthehet në c në shqip, çka kërkon një qasje të kujdesshme në trajnim.
• Dallimet në Shqiptimin e Bashkëtingëlloreve si “ç” dhe “sh”: Për shembull, shkronja ş në turqisht korrespondon me tingullin sh në shqip, ndërsa ç në turqisht është shumë më i ngjashëm me tingullin ç të shqipes, por shpesh ka përdorim dhe intonacion të ndryshëm në fjalë.

4. Ndikimi i Gjuhës Turke në Shqiptimin e Shqipes

• Përvetësimi i tingujve të panjohur: Për shkak të dallimeve të mëdha fonetike dhe gramatikore midis shqipes dhe turqishtes, mësuesit duhet të përqendrohen te shqiptimi korrekt i tingujve që mungojnë në alfabetin turk. Për shembull, nxënësit mund të ngatërrojnë tingujt y dhe ü, dhe zanoret shqipe ë dhe e me ı dhe e në turqisht.
• Përdorimi i Ushtrimeve të Leximit dhe Shqiptimit: Për të ndihmuar nxënësit të dallojnë dhe të përvetësojnë tingujt e shqipes, personalisht zhvilloj  ushtrime leximi dhe shqiptimi të bazuara në fjalë që përfshijnë shkronja të ndryshme nga ato që përdoren në turqisht.