Komuniteti shqiptaro-amerikan i ka dërguar një letër publike Presidentit të Malit të Zi, Milojko Spajić në të cilën shpreh shqetësimet e tij serioze lidhur me zhvillimin e projektit të Velika Plazës (Plazhit të madh) në Ulqin. Në letër, ata theksojnë rëndësinë e transparencës dhe përfshirjes së aktorëve lokalë dhe ndërkombëtarë në procesin e vendimmarrjes, duke kërkuar që ky zhvillim të jetë në përputhje me ligjet dhe angazhimet ndërkombëtare të Malit të Zi. Komuniteti kërkon që të pezullohen negociatat dhe të realizohen auditime të paanshme për të siguruar një zhvillim të qëndrueshëm, që respekton mjedisin dhe të drejtat e pakicës shqiptare në rajon.

Letra e plotë:

I nderuari kryeministër Spajiq,

Ne, anëtarët e komunitetit shqiptaro-amerikan, që mbajmë lidhje të thella personale dhe historike me Malin e Zi, veçanërisht me Ulqinin, po ju shkruajmë për të shprehur shqetësimet tona serioze në lidhje me miratimin e fundit nga Parlamenti malazez të dy marrëveshjeve të diskutueshme me Emiratet e Bashkuara Arabe (EBA).

Këto marrëveshje hapin rrugën për zhvillimin e Velika Plaza (Plazhi i Madh) i Ulqinit, një projekt në shkallë të gjerë që tashmë ka ngjallur zemërim të madh publik.

Ndërkohë që ne mbështesim zhvillimin e këtij rajoni nga shteti apo nëpërmjet investimeve të huaja direkte (IHD), procedurat aktuale, të cilat po zhvillohen me nxitim dhe nuk kanë transparencë jetike, duke shkelur ligjet e brendshme dhe ndërkombëtare.

Procesi i deritanishëm ka përjashtuar pushtetin vendor komunal, banorët dhe ekspertët përkatës kombëtarë dhe ndërkombëtarë. Këto përjashtime janë në kundërshtim me normat e BE-së dhe cenojnë kuadrin ligjor, parimet demokratike dhe të drejtat e pakicës shqiptare.

Mospërfshirja e palëve të interesuara vendore jo vetëm që bie ndesh me Aktin e Planifikimit Hapësinor të Malit të Zi dhe Ligjin për Pronën Shtetërore, të cilat kërkojnë konsultim dhe qeverisje të drejtë, por gjithashtu përkeqësojnë sfidat historike. Konkretisht, neni 64 i Ligjit për Pronën Shtetërore të vitit 2009 lidhur me pronat komunale, si dhe pjesëmarrja e pabarabartë e Ulqinit në ish-ndërmarrjet shtetërore të vendosura në juridiksionin e tij e ndërlikon më tej çështjen. Këto mangësi procedurale bien në kundërshtim të thellë me standardet e qeverisjes që Mali i Zi është zotuar të respektojë, veçanërisht në dritën e përpjekjeve të tij për anëtarësim në BE.

Velika Plaza është ekologjikisht domethënëse në shkallë ndërkombëtare, duke përfshirë ekosistemin Ada Bojana dhe Salinë të Ulqinit, (Ulcinj salina) dhe ka një vlerë të konsiderueshme kulturore për komunitetin shqiptar. Ndërmarrja e zhvillimit pa mbrojtje të rrepta mjedisore dhe përfshirja e banorëve vendas përbën një kërcënim për dëme të pakthyeshme. Ne mbrojmë me vendosmëri që për të arritur sukses afatgjatë, çdo plan zhvillimi duhet t’u përmbahet standardeve të qëndrueshmërisë në përputhje me udhëzimet e BE-së, Kombeve të Bashkuara dhe UNESCO-s.

Ekzistojnë çështje sistematike që lidhen me Ligjin për Burimet Detare (Morsko Dobro) që centralizojnë autoritetin bregdetar dhe minojnë qeverisjen lokale, duke margjinalizuar kështu popullsinë shqiptare të Ulqinit dhe duke shkelur parimin e subsidiaritetit. Mbështetja e Konventës Kuadër të Këshillit të Evropës për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare kërkon angazhimin aktiv të komunitetit shqiptar në vendimet që ndikojnë në jetën e tyre. Ne kundërshtojmë fuqimisht çdo përpjekje për të anashkaluar procesin e rregullt përmes shkurtoreve legjislative “Lex Specialis”.

Për të adresuar këto shqetësime dhe për të siguruar që zhvillimi të përputhet me detyrimet dhe angazhimet ligjore dhe ndërkombëtare të Malit të Zi, ne me respekt ju nxisim që të ndërmerrni menjëherë veprimet e mëposhtme:

• Të pezullohen të gjitha negociatat në lidhje me Velika Plaza derisa qeveria komunale e Ulqinit dhe palët e interesuara lokale të angazhohen plotësisht në procesin e vendimmarrjes me ndikim domethënës.
• Komisiononi auditime të paanshme dhe gjithëpërfshirëse për të ekzaminuar statusin ligjor të projektit, efektet mjedisore, implikimet sociale dhe përputhshmërinë me standardet e BE-së, duke siguruar që rezultatet të jenë të arritshme për publikun.
• Rikonfirmoni publikisht angazhimet e Malit të Zi dhe të qeverisë suaj për parimet e autonomisë komunale, mbrojtjen e të drejtave të pakicave kombëtare sipas ligjeve vendase dhe ndërkombëtare dhe zbatimin e rregulloreve transparente të BE-së për këtë projekt.

Si përkrahës të investimeve, ne besojmë se një e ardhme e qëndrueshme për rajonin arrihet më së miri përmes financimit transparent nga investitorë të respektuar ndërkombëtarë, në bashkëpunim me organet qeverisëse shtetërore dhe vendore. Ne u angazhuam që të shohim të gjitha zhvillimet në Ulqin dhe Malin e Zi të kenë sukses dhe të shmangim shumë raste të kaluara ku emocionet e parashikuara u kthyen në zhgënjime publike.

Zhvillimi duhet t’u shërbejë interesave afatgjata të të gjithë qytetarëve duke respektuar sundimin e ligjit, integritetin mjedisor dhe trashëgiminë kulturore.

Ne e vlerësojmë vëmendjen tuaj ndaj këtyre çështjeve kritike për zgjedhësit tuaj dhe presim përgjigjen tuaj të menjëhershme.

Sinqerisht,

Albanian American Cultural Foundation

Nenshkruesit

Cafo Boga, Sado Dollaku, Mark Gjonaj, Sabri Gjoni, Richard Lukaj, Nik Markola, Etrita Ibroci, Naser Cobi.

Supporter Organizations:

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës-VATRA

Keshilli Koordinues i Diaspores-KKD

Albanian American Association Ulqini – Chicago

Albanian American Association Ulqini – New York

Albanian American Association, Inc.

Albanian American Cultural Foundation

Albanian American Humanitarian Fund “Trojet Tona”

Don Gjon Buzuku Association- Chicago

Don Gjon Buzuku Association- New York

Fondacioni Don Simon Filipaj

Fondacioni Hoti i Kujit

Fondacioni Plave Guci

Fondi Humanitar Rapsha

Germin

Lukaj Foundation

Shoqata Ana e Malit

Shoqata Atdhetare Malesia e Madhe- Michigan

Shoqata Besi

Shoqata Jehona e Malesise

Shoqata Kraja

Shoqata Koja

Shoqata Malesia e Madhe – California

Shoqata Malesia e Madhe- New York

Trieshi Humanitarian Fund