Veza e kuqe e Pashkës është ndër simbolet më të hershme të festës dhe konsiderohet si një metaforë e fuqishme e jetës dhe ringjalljes. E pranuar nga vetë Kisha si një simbol i ngjalljes së Krishtit, veza mishëron idenë e jetës që lind nga errësira — ashtu siç jeta e re shpërthen nga lëvozhga e mbyllur.

Ngjyra e kuqe nuk është e rastësishme. Ajo simbolizon flijimin, gjakun e Krishtit, dhe triumfin mbi vdekjen. Lëvozhga e vezës, në këtë kontekst, përfaqëson varrin, i cili u hap për të sjellë jetë të re.

Një nga gojëdhënat më të njohura që i jep këtij simboli një ngjyrim të thellë shpirtëror vjen nga tradita kishtare: Maria Magdalena, pasi Krishti ishte ngjallur, i çoi guvernatorit Pilat një shportë me vezë të bardha. Pilati, me ironi, u shpreh: “Sa të mund të bëhen të kuqe këto vezë, aq është i mundur dhe ringjallja.” Dhe vezët, sipas legjendës, morën menjëherë ngjyrën e kuqe.

Veza, përtej kontekstit fetar, është një simbol universal i jetës dhe krijimit. Në shumë mite të lashta — nga Egjipti dhe India, deri te Greqia dhe Kina — veza paraqitet si burimi i gjithësisë. Në kulturat e Ballkanit, përfshirë edhe Bullgarinë, dielli shpesh përfytyrohet si një vezë hyjnore, ndërsa yjet janë prodhim i kohës, metaforizuar si një pulë qiellore.

Rituali dhe besimet popullore

Në traditën shqiptare, veza e parë ngjyroset gjithmonë e kuqe dhe ky ritual kryhet zakonisht të enjten e madhe nga gruaja më e moshuar e shtëpisë. Para se të nisin ngjyrosjen, ndizet një qiri dhe thuhet një urim: “Dhëntë Zoti, mot përsëri të presim vezën e kuqe!” Veza e parë përdoret për të lyer ballin apo buzët e fëmijëve dhe nuseve të reja, për t’i bekuar me shëndet, bukuri dhe mbrojtje nga “syri i keq”.

Veza e kuqe ruhet në shtëpi gjatë gjithë vitit si simbol i mirëqenies dhe fillon ngrënien pas agjërimit të gjatë të kreshmës. Vitet e fundit, përdorimi i ngjyrave të tjera ka hyrë në traditë, veçanërisht mes komuniteteve katolike, duke simbolizuar ngjyrat e pranverës dhe dritën e re. Megjithatë, për besimtarët ortodoksë, ngjyra e kuqe mbetet e vetmja që mban thelbin e simbolikës së Pashkëve.

Buka e Pashkës – ushqim i bekimit dhe dashurisë

Pjesë e pandarë e kësaj feste është edhe Buka e Pashkës, një ëmbëlsirë tradicionale që gatuhet enkas për këtë ditë. Në mes të bukës vendoset një vezë e kuqe, simbol i gëzimit dhe ngjalljes, e cila përfaqëson fjalën e Zotit dhe begatinë që ai sjell në çdo shtëpi besimtari.

Pashkët nuk janë vetëm një ditë feste, por një mozaik i thellë besimesh, ritesh dhe simbolesh që ruajnë gjallë lidhjen mes shpirtërores dhe asaj tokësore. Dhe veza e kuqe, e thjeshtë në formë por e thellë në kuptim, mbetet një dëshmi e fuqishme e kësaj tradite që i reziston kohës.