Më 22 mars, besimtarët bektashinj në Shqipëri dhe kudo në botë festojnë Sulltan Novruzin, një festë që përkon me ekuinoksin pranveror dhe simbolizon ringjalljen e natyrës, shpresën dhe fillimet e reja. E njohur edhe si Viti i Ri Persian, kjo ditë shënon një moment të veçantë shpirtëror dhe kulturor për komunitetin bektashian, duke reflektuar vlera si bujaria, dhembshuria dhe bashkimi.

Histori dhe domethënie

Sulltan Novruzi lidhet me lindjen e Imam Aliut, një figurë qendrore në besimin bektashian, i cili sipas traditës erdhi në jetë më 22 mars. Festimet zgjasin tri ditë, duke përfshirë edhe data të tjera të rëndësishme për komunitete të ndryshme fetare, si Vangjelizmojnë më 25 mars tek ortodoksët dhe Ditën e Zojës tek katolikët. Në traditën bektashiane, viti ndahet vetëm në dy stinë—dimrin dhe pranverën—duke e konsideruar këtë të fundit si një periudhë ripërtëritjeje dhe begatie.

Ritet dhe traditat

Në këtë ditë, shtëpitë hapin dyert dhe dritaret për të mirëpritur dritën dhe energjinë e re. Një ritual i hershëm është mbushja e shtamave me ujë, i cili derdhet në pragjet e shtëpisë për të pastruar të ligat dhe për të sjellë mbarësi. Sulltan Novruzi konsiderohet një festë e shpëtimit të njerëzimit nga skamja dhe vuajtjet e dimrit, duke simbolizuar bollëkun, ngrohtësinë dhe mëshirën.

Një aspekt i rëndësishëm është bamirësia. Besimtarët ndajnë ushqim dhe ndihmë me të varfrit, duke vënë theksin tek sadakaja—një akt i rëndësishëm i mëshirës dhe bujarisë.

Gatimet tradicionale

Një pjesë e pandashme e festës janë gatimet simbolike, të cilat mbartin një domethënie të veçantë:

• Byreku me 12 barishte, që përfaqëson 12 imamët dhe 12 muajt e vitit. Brenda tij vendoset një monedhë, dhe ai që e gjen besohet se do të ketë fat dhe begati gjatë vitit.
• Kurbani, i cili ndahet në pjesë sipas numrave profetikë (3, 7 ose 12), dhe gjaku i tij përdoret si mbrojtje simbolike kundër të ligës.
• Përsheshi me pulë ose mish qengji, si dhe sultiashi—një ëmbëlsirë tradicionale e përbërë nga qumështi, orizi dhe sheqeri, e cila simbolizon bollëkun dhe dashurinë familjare.
• Qumështi i bardhë, i cili jepet fëmijëve dhe nuseve të reja në mëngjes si simbol i jetës së re dhe shëndetit.

Në disa zona, fëmijët rrokullisin kuleç të vegjël në arat me grurë, një rit simbolik për të sjellë një vit të begatë dhe të mbushur me prodhimtari.

Sulltan Novruzi është më shumë se një festë kalendarike—ai është një thirrje për unitet, paqe dhe solidaritet. Ai përçon mesazhin e tolerancës fetare, vëllazërisë mbarëkombëtare dhe dashurisë për njeriun, duke i ftuar të gjithë të largohen nga smira, ligësia dhe ndasitë.

Në këtë ditë, besimtarët theksojnë rëndësinë e ndarjes dhe ndihmës ndaj atyre në nevojë, duke e bërë këtë festë një simbol të mirësisë dhe shpresës për një të ardhme më të mirë.