Sot, më 19 mars, përkujtojmë përvjetorin e vdekjes së Papa Klementit XI, një personalitet i shquar me origjinë shqiptare, i cili la një trashëgimi të pasur në historinë e Kishës Katolike dhe në identitetin kulturor të shqiptarëve. I lindur më 23 korrik 1649 në Urbino të Italisë, me emrin Giovanni Francesco Albani, ai rridhte nga një familje fisnike me origjinë nga Laçi i Kurbinit. Falë zgjuarsisë dhe përkushtimit të tij, ai u ngjit shpejt në hierarkinë kishtare, duke u bërë kardinal në vitin 1690 dhe më pas, më 23 nëntor 1700, u zgjodh pasardhësi i 261-të i Shën Pjetrit, duke marrë emrin Papa Klementi XI.
Kuvendi i Arbënit dhe përkushtimi ndaj shqiptarëve
Një nga aktet më të rëndësishme të pontifikatit të tij ishte organizimi i Kuvendit të Arbënit më 14 janar 1703 në Mërqi të Lezhës. Ky kuvend u bë një moment kyç për zhvillimin e jetës fetare dhe kulturore të shqiptarëve, duke sjellë riorganizimin e strukturës kishtare në trojet shqiptare dhe duke ndihmuar në mbrojtjen e identitetit kombëtar. Nën kujdesin e Papës Albani, aktet e këtij kuvendi u botuan në latinisht dhe shqip, duke u bërë një dokument i rëndësishëm për ruajtjen dhe zhvillimin e gjuhës dhe kulturës shqiptare.
Papa Klementi XI nuk ishte vetëm një prijës shpirtëror, por edhe një udhëheqës i mençur në arenën ndërkombëtare. Ai përballoi me urtësi konfliktet mes fuqive të mëdha europiane të kohës, si ai mes Francës dhe Perandorisë Spanjolle, si dhe kërcënimin e vazhdueshëm nga Perandoria Osmane.
Identiteti shqiptar i Papa Klementit XI
Origjina shqiptare e Papës Klementi XI është pohuar edhe nga Selia e Shenjtë. Më 17 janar 1968, Papa Pali VI e përmendi me krenari këtë lidhje në letrën e tij: “Nuk i harrojmë as ata burra të cilët e ruajtën edhe fenë e tyre baras me përkushtimin ndaj Selisë Apostolike, në shërbim të së cilës shqiptarët i dhuruan njerëz të përmendur për dituri dhe virtyte. Kështu me kënaqësi po përkujtoj paraardhësin tim Klementin XI nga populli shqiptar, i cili mburrej me prejardhjen e vjetër të tij shqiptare.”
Trashëgimia e një papati të jashtëzakonshëm
Papa Klementi XI dha një kontribut të rëndësishëm në përhapjen e fesë dhe kulturës, duke ndihmuar zhvillimin e misioneve në Perëndim, Persi, Indi dhe Kinë. Ai u angazhua në reformimin e rregullave kanonike dhe liturgjike dhe luftoi herezitë e kohës. Përveçse një papë i devotshëm dhe një strateg i aftë politik, ai ishte edhe një njeri i urtë dhe bamirës. Një prej akteve të tij të rëndësishme ishte krijimi i Bursës Albani, një fond për të mbështetur edukimin e të rinjve nga trevat shqiptare në Kolegjin Urban.
Edhe pse për një kohë të gjatë emri i tij nuk u vu në plan të parë në historinë e Shqipërisë, kujtesa kolektive shqiptare nuk e harroi atë. Pas rënies së regjimit komunist, figura e tij u rikthye në vëmendjen e studiuesve dhe institucioneve fetare dhe shtetërore. Papa Gjon Pali II e përmendi me krenari gjatë vizitës së tij në Shqipëri më 1992, ndërsa aktivitete të shumta përkujtimore janë zhvilluar në Romë, Tiranë dhe vende të tjera ku emri i tij vazhdon të frymëzojë breza të rinj.
Duke përkujtuar sot Papa Klementin XI, nderojmë jo vetëm një papë të madh, por edhe një shqiptar të shquar që me veprën e tij ndihmoi në ruajtjen dhe forcimin e identitetit tonë kombëtar.
