Kujtojmë sot 100-vjetorin e vrasjes së Luigj Gurakuqit, një prej figurave më të shquara të historisë politike dhe kulturore shqiptare. Gurakuqi, i cili u vra në Bari të Italisë sipas burimeve të kohës nga një agjent i paguar dhe i manipuluar nga klika zogiste, ishte një individ i jashtëzakonshëm, që dha një kontribut të paharrueshëm për pavarësinë dhe zhvillimin e shtetit shqiptar. Vrasja e tij më 2 mars 1925 shënoi një moment tragjik, por dhe një hapësirë për të reflektuar mbi trashëgiminë e tij të pashlyeshme.
Luigj Gurakuqi, i lindur në vitin 1879, ishte një figurë kyçe e lëvizjes kombëtare shqiptare, si dhe një intelektual i shquar, poet dhe publicist. Ai ishte një nga firmëtarët e Aktit të Pavarësisë së Shqipërisë në vitin 1912, një akt i cili mbetet një ngjarje kulminante në historinë moderne të vendit. Si një veprimtar i angazhuar i lëvizjes patriotike dhe demokratike, Gurakuqi luftoi për një Shqipëri të lirë dhe të pavarur, por njëkohësisht për një shtet modern që të mund të përballonte sfidat e kohës.
Gurakuqi ka qenë gjithashtu pjesëmarrës aktiv në Kongresin e Manastirit në vitin 1908, ku u zgjodh anëtar i komisionit për njëhsimin e alfabetit, një nismë e rëndësishme që kontribuoi në formimin e një identiteti kombëtar të bashkuar. Ai mori pjesë dhe në kryengritjen e malësorëve të Mbi Shkodrës, si dhe kontribuoi në hartimin e Memorandumit të Grëçës, një dokument simbolik i luftës për pavarësi që e mbante firmën e tij. Po ashtu, Gurakuqi ishte ndër organizatorët e kryengritjes së përgjithshme të vitit 1912 dhe përfaqësoi Shkodrën në Kuvendin e Vlorës, ku firmosi Deklaratën e Pavarësisë.
Vizioni i Luigj Gurakuqit për shtetin shqiptar ishte ai i një demokracie liberale, që do të mund të siguronin zhvillimin e shpejtë të vendit dhe zhdukjen e prapambetjes që ishte trashëguar gjatë periudhës së sundimeve të huaja. Një tjetër aspekt i rëndësishëm i mendimit të tij ishte ai i besimit të thellë në ndarjen e fesë nga shteti, duke u shprehur me formulën “Feja e lirë në shtet të lirë”. Gurakuqi gjithashtu ka shërbyer si Ministër i Arsimit në Qeverinë e Përkohshme të Vlorës, si dhe si Ministër i Financave në qeverinë e Nolit.
Në vitin 1924, ai u bë një nga liderët e Lëvizjes Kombëtare dhe përfaqësoi Shkodrën në Kuvendin Kushtetues. Pjesëmarrës në Konferencën e Paqes në Paris, Gurakuqi ishte një nga intelektualët më të njohur të kohës dhe një nga drejtuesit më të rëndësishëm të politikës shqiptare, të cilin vrasja e errësoi tragjikisht, por që e la të përjetshëm në kujtesën kolektive të shqiptarëve.
100 vjet pas vdekjes së tij, kontributet dhe ideali i Luigj Gurakuqit mbeten një burim frymëzimi për shqiptarët, një testament i përpjekjeve të tij të pashoqe për të ndërtuar një Shqipëri të lirë, moderne dhe demokratike.
