Zihni Buzo është një emër i panjohur në Shqipëri, por në Australi njihet si një nga inxhinierët më brilant të shekullit të XX. Është pioner i ndërtimit të digës në lumin Oaky, New South Wales, Autrali në vitet 1950. Buzo cili zhvilloi një dizajn dhe zbatoi ndërtimin e saj në një epokë kur praktikisht nuk kishte të dhëna të besueshme të reshjeve jashtë qendrave kryesore të popullsisë.
Buzo padyshim është pjesë e historisë së inxhinierisë hidrike australiane. Në një intervistë të vitit 1998 dhënë Divizionit të Institucionit të Inxhinierëve në Newcastle Buzo shpjegon edhe rëndësinë që pati diga e ndërtuar prej tij. Një digë e cila prodhoi energji për mijra australianë në Armidale. Një projekt periferik të cilin Sidnei nuk e mbështeti kurrë, por që falë këshillit të qytetit u bë e mundur gjetja e fondeve dhe realizmi i saj.
“U realizua me shumë vështirësi” shpjegon Buzo në intervistë, “Diga filloi të ndërtohej pas luftës së dytë botërore. Bimësia që mund të mbante argjinaturën ishte e pakët sepse ishte lufta dhe askush nuk ishte marrë me mbjelljen e pemëve. Megjithatë ja dolëm ta përfundojmë në gushtin e vitit 1951”.
Të gjithë procesin e ndërtimit të digës, Buzo e ka xhiruar vetë, në një film 16 mm të cilin e ka shfaqur në raste të ndryshme, pasi pati shumë interes.
“Një interes që nuk e pata imagjinuar, nga Rotary Club, Lions, këshilli i qytetit, të gjithë erdhën dhe e panë. Dhe fëmijë, kryesisht djem të rinj erdhën dhe e panë filmin tonë.
Më kujtohet një moment gjatë pushimit të drekës ishte një njeri i cili gërmonte me kazmë në shtratin e lumit dhe dikush mua afrua dhe më tha. O zot i madh e ke reduktuar forcën punëtore vetëm me një njeri me kazmë, një njëri i vetëm do ndërtojë një digë?!”
Buzo hartoi gjithë projektin inxhinierik për të cilin gjatë interviste shprehet që nuk ishte aspak i lehtë.
“Sigurisht që mu desh të punësoja disa inxhinierë për ndihmë, përfshirë edhe një ish kolegun tim nga universiteti i Sidneit. Ishte një proces shumë i ndërlikuar i cili kërkonte analizë, kontrolle të vazhdueshme. Kështu që ai erdhi këtu dhe më ndihmoi. Portat ishin te gjata gati 9 metra dhe të gjera gati 7 metra. Disajni ishte bazuar në praktikat amerikane dhe ishte kaq i thjeshtë sa mund të behej pothuajse nga kushdo qofte edhe në garazhet e shtëpisë. Disajni përbëhej nga katër pjesë të cilat mund ti transportoje në kantier dhe mund ti asambleje”.
Filmi i tij u restaurua dhe plotësua me intervista dhe u prezantuar në Konferencën e 18-të të Trashëgimisë Inxhinierike, Newcastle Australi, dhjetor 2015.
Kush ishte Zihni Buzo
Inxhinieri Zihni Buzo, (1912-2006), u lind në Berat në lagjen “Murat Çelepia” ku edhe mori mësimet e para në shkollën fillore.
Më vonë vazhdoi shkollën “Harry Fultz” në Tiranë, ku pas rezultateve të mira i dhanë një bursë për në “Robert College” e famshëm amerikan në Stamboll.
Në rininë e tij ishte ndër “Boy Scouts” e parë shqiptarë…
Zihni Buzo mbasi mbaron studimet me rezultate të shkëlqyera në “Robert College” në Stamboll, fiton bursën e “Fondacionit Rockefeller”, falë së cilës i jepet mundësia të studiojë në
Universitetin më të famshëm të botës në Harvard, Amerikë…
Falë lidhjeve që krijon në Harvard, mbas mbarimit të studimeve me rezultate të shkëlqyera punon në Shqipëri si inxhinier me një kompani anglo-amerikane… Në ditët e pushtimit fashist të Shqipërisë, Zihni Buzo largohet nga mëmëdheu bashkë me personelin anglo-amerikan dhe emigron përfundimisht në Australi, ku jetoi derisa ndërroi jetë, në vitin 2006…
Zihni Buzo ka një karrierë të shkëlqyer në Australi si inxhinier i shquar. Përveç punës së tij në Australi, kryesisht në New England të New South Wales, karriera e tij spikat vite më vonë sidomos me Organizatën Botërore të Shëndetsisë, një karrierë katërmbëdhjetë vjeçare, gjatë së cilës ai kontribuoi me projekte publike shëndetësore në mbi dyzet vende të botës. Me Organizatën Botërore të Shëndetsisë punoi në të gjithë Azinë, Afrikën dhe Amerikën e Jugut.
Ai qe një anëtar nderi i Institutit Australian të Inxhinierëve dhe një anëtar i Shoqërisë
Amerikane te Inxhinierëve Civilë. Në Australi, në vitin 1941, ai u njoh me Elaine Johnson, irlandeze me origjinë më të cilën u martua një vit më vonë dhe patën dy djem: Alexin e lindur në vitin 1944, në Sydney dhe Adrian lindur në 1948, në Brisbane…
Zihni Buzo ka lënë në dorëshkrim një vepër me titull “Albania to Australia”, “Nga Shqipëria në Australi”…
Zihni Buzo është ndër të paktët njerëz që kanë marrë medaljen e madhe të Australisë: “Medal of the Order of Australia”, “Medalja e Urdhërit të Australisë”, si një vlerësim për kontributin e tij në Australi dhe jashtë saj…
Zihni Buzo vdiq në Sidnei, në korrik 2006, dhe la pas dy djem dhe gjashtë nipër e mbesa…
Zihniu ishte patriot shqiptar, ai loboi dhe mori pjesë ne delegacione të ndryshme të komunitetit shqiptar në fillim të viteve ‘90, duke u takuar me senatorin Gareth Evans, atëherë Ministri i Punëve të Jashtme, ku vazhdimisht ngrinte me këmbëngulje problemin e vëllezerve shqiptarë në Kosovë. /Përgatiti Diaspora Shqiptare/
Për t’u bërë pjesë e grupit të “Gazeta Diaspora Shqiptare” mjafton të klikoni: Join Group dhe kërkesa do t’ju aprovohet menjëherë.
