“Këtë çmim ua kushtoj atyre që janë të detyruar të lënë vendin e tyre për të shkuar diku tjetër dhe të bëhen një “i huaj”, por një “i huaj” tani, edhe në atdheun e tyre, sa herë arrijnë të kthehen atje”.
Në këtë roman brigjet e Italisë, vendit tim të adoptuar dhe të Shqipërisë, vendit tim të lindjes, bëhen bashkë si në një urë që, me gjithë vështirësitë, lexon popujt dhe na mëson se “e gjithë bota është vend”.
Këto janë fjalë të ndjera, të Ismete Selmanaj Leba, shkrimtare shqiptare që jeton në Itali që nga viti 1992, dhe fituese e Çmimit Ndërkombëtar “Books For Peace 2020″ – (Librat për paqe 2020”, me veprën e saj më të fundit: “Dy herë të huaj” – kushtuar njerëzve që punojnë me përulësi dhe këmbëngulje për Paqen e Popujve.
Fjalë që arrijnë në zemër me lëshimin e një harku të quajtur jetë dhe që sjellin me vete dëshminë dhe kërkimin e barazisë, një mesazh i shkëlqyeshëm për lexuesin.
Lexo edhe: Romani i Ismete Selmanaj Lebës vlerësohet me çmimin Ndërkombëtar për Paqen 2020
“Dy herë të huaj”, nga Shtëpia botuese “Besa”, është një libër denoncues, por edhe i shpresës dhe besimit. Është ndryshe nga ato që kam shkruar më parë, për dy arsye kryesore; e para është stili i rrëfyer, sepse është shkruar në vetën e parë. E dyta është se midis historive të ndryshme që përbëjnë romanin, ka disa episode të vërteta të jetës sime. Ata që janë të mire informuar në lidhje me stilin e rrëfyer, argumentojnë se është një rrezik i madh për një autor të shkruajë në vetën e parë. Kur shkruaj unë kurrë nuk mendoj për “rrezikun”, por nëse ajo që unë do të vë në të zezë dhe të bardhë, do të pëlqehet apo jo. Unë shkruaj sepse kam diçka brenda meje për të treguar, është një domosdoshmëri.
Historia e protagonistes së librit, Mirela, është çdo histori, për gjërat e përditshme, gjëra që i kanë ndodhur asaj dhe burrit të saj, por që mund t’i ndodhin çdokujt; kujtdo që vjen në këtë tokë, si i huaj; cilitdo prej nesh që shkon jashtë vendit të tij. Ata vuajnë ngacmime të pafundme dhe duhet të punojnë shumë duke bërë punët më të përulura, pavarësisht se të dy kanë diploma kolegji, por ata përballen me këtë situatë me dinjitet dhe ndershmëri. Ata dinë të vlerësojnë njerëzit që janë afër tyre dhe dinë të ndajnë të mirën nga e keqja, pavarësisht nga kombësia. Ata janë të vetëdijshëm se njeriu natyrshëm është pak i kujdesshëm ndaj një risie, një ngjarjeje të panjohur ose një personi që vjen nga një vend tjetër dhe sjell me vete një kulturë të ndryshme nga e vetja. Ne shqiptarët e dimë mirë që cfarë do të thotë të jesh i kujdesshëm ndaj “të huajit”. Ne shpesh pyesnim veten gjatë regjimit që mbyllte kufijtë me tela me gjemba: “Çfarë ka përtej kufirit?” Për regjimin, jashtë telave me gjemba ishin armiqtë e komunizmit, revizionistët, kapitalistët. Besoj se shumë njerëz në Itali bëjnë të njëjtën pyetje për të huajt që mbërrijnë në Bel Paese. Përtej kufirit, ishim unë, burri im, anëtarët e familjes sonë, miqtë dhe të njohurit tanë, të cilët, me të mbërritur në Itali, sollën pak nga kultura jonë, traditat tona. Ne kemi gjetur këtu, një kulturë mijëvjeçare, tradita që i kemi bërë tonat, të kombinuara me tonat.
Diversiteti midis kulturave është diçka për t’u vlerësuar, dhe jo një pengesë. Përpjekja për të njohur këto ndryshime na ndihmon të kuptojmë. Nëse refuzojmë apriori, gjithmonë do ta kishim mbi vete këtë frikë të tjetrit, e cila nuk është asgjë më shumë se zbrazëtia e njohurive tona. Kulturat njerëzore ofrojnë një larmi të jashtëzakonshme përdorimesh dhe zakonesh që ndonjëherë mund të duken absurde kur shikohen nga jashtë, por mbeten magjepsëse të pashpresë. Dituria do të na shpëtojë nga paragjykimet.
Ndihma për të bërë të njohur kulturën dhe traditat e vendit të lindjes me shkrimet e dikujt dhe marrja e kësaj njohje të madhe më mbush me krenari, dhe në të njëjtën kohë, më vë përpara një përgjegjësie të madhe.
“Dy herë të huaj” është fati i çdo emigranti, i jetës dhe ëndrrave që secili prej nesh ka lënë mënjanë. Pyetja ime është: – A fluturoni me krahë, apo me rrënjë?
Çdo kapitull i librit përmban një fjalë të urtë nga gjyshja ime; ato përfaqësojnë dhe mbajnë gjallë atë lidhje me mëmëdheun, me mësimet e familjes time të origjinës dhe që formojnë thelbin e fortë të formimit të familjes time të re.
Kultura e rrënjëve nuk më ka braktisur kurrë dhe gjithashtu kam mësuar të njoh kulturën e vendit që më ka adoptuar. Për të fluturuar duhet të kesh krahë. Ju mund të fluturoni aq lart sa mundeni, por në një moment, duhet të ndaleni në fole, në shtëpinë tuaj, në rrënjët tuaja, për të qenë në gjendje të fluturoni përsëri.”
Ismete Selmanaj Leba, shkruan në të dy gjuhët. Ajo është autore e romaneve të botuara në Itali dhe Shqipëri. “Virgjëria e rrëmbyer”, “Fëmijët kurrë nuk janë fajtorë”, “Dy herë të huaj”, etj.. Intervistoi Denata Ndreca
Për t’u bërë pjesë e grupit të “Gazeta Diaspora Shqiptare” mjafton të klikoni: Join Group dhe kërkesa do t’ju aprovohet menjëherë.
