Në këto ditë të para të 2021-shit prestigjiozja italiane “La Repubblica” sjell në vëmendje të lexuesve të saj udhëtimin e një viti më parë të Anna Rastello dhe Riccardo Carnovalini në Shqipëri.
Të dy turistët kanë përshkruar atë çfarë kanë parë me sytë e tyre gjatë udhëtimit nga 29 gushti më 2 shtator nëpër Shqipëri, duke hyrë nga pika kufitare e Kakavijës e që përfundon në Durrës.
ME POSHTE SHKRIMI I PLOTE
Mavrokampos është një grumbull shtëpish dhe tre qenë agresivë, disa kilometra më tutje dy të rinj të sjellshëm qëndrojnë mes nesh dhe qenëve të bariut. Kristallopigi është fundi i Greqisë dhe Bilishti i pari në Shqipëri.
Në kufi disa taksi në pritje, makina me mbishkrimin Antikontrabanda, policia kontrollon dokuementet e bagazhet, vajzat e Smile Albania shpërndajnë letrat informuese, ora kthehet një orë pas, blejmë një kartë telefoni, shkëmbejmë eurot me lek. “Mirë se vini” na përshëndet Nehari, na bekon e na mëson ndonjë fjalë shqiptare. Bunkerët e kohës së Enver Hoxhës shfaqen nga pak kudo.
Njerëz në këmbë e me biçikletë, furgonë e taksi të mbingarkuara, karroca me gomerë e kuaj, Mercedes të zinj. Vijon i nxheti dhe nuset e verës, breshkat dhe kosheret, vazhdojnë minaretë dhe muezinat. Pemishte molle, ullinj, kumbulla. Cangonj është fshati plot jetë: ata shoshisin nëpër male fasulesh që i kanë vënë në rrugë për tu tharë, në kopshte pjergulla rrushi, grupe fëmijësh lokali me burra që luajnë shah, tavëll, domino, mos u nxeh.
Njaci shkon me motor nëpër fshat, një kontenitor plot me akullore me kakaoi dhe një çantë frigorifer, dhe fëmijët e presin: nxjerr dy kausha përkulet për ne dhe shkon. Renato në Rrëmbec na përgatit një sallatë me produkte të kopshtit të tij. Ndjekim luginën e Devollit mes maleve që janë herë shterpë e shkëmborë e herë të pyllëzuar dhe të shënuara nga tarracat e vjetra. Mushka dhe karroca të ngarkuara me dru dhe barëra, mercedes të ngarkuar me njerëz dhe dru. Bariu me dhi e lopë. Plehra.
Pak më poshtë Lozhan i Ri, rruga e vjetër kombëtare bëhet një rrugë e gurtë me gurë. Frank, një turist gjerman me biçikletë na tregon pse: përfundon në liqenin e krijuar nga diga e re në ndërtim e sipër. Kalojmë liqenin dhe digën duke u ngjitur në malet e argjilit mes kullash prej dheu në kapelet tona. Nga maja e Nikollarës peziazhi është shqetësues, bukuria dhe qetësia kanë humbur me kalimin e kamionëve, pajisjeve të ndërtimit dhe mikrobuzëve që çojnë punëtorët lartë e poshtë. “Fitojmë 15 euro në ditë”, na thonë disa prej tyre që i takuam në Moglicë.
Punimet kanë shkatërruar atë që ishte një peizazh i mrekullueshëm; shpate malesh të gdhendura nga uji i lumit dhe nga shtretërit e përrenjve, maja shkëmbi të kuq, pisha. Në Bratilë kallinj misri të shkoqur, lopë, gomerë, dhi që kullosin në brigjet e lënë djerrë, kënde të kultivuara me hardhi dhe ullinj e ndonjë portokalle. Para nesh hapet lugina, shtrati i lumit pothuajse i tharë mes tarracave lumore, fushave të kultivuara dhe pyjeve nëpër shpate.
Në Gramsh, vendi i origjinës së familjes së Antonio Gramshit, është ditë tregu, speca që thahen në kofanot e Mercedesit, pusetave u mungojnë kapakët (I marrin hajdutët e metaleve). Një digë tjetër është liqeni artificial i Liqenit të Banjës. Tavolina frutash dhe perimesh para shumë shtëpive, fetë molle për tu tharë mbi rrugë. Mbi çati panele diellore. Në hyrje të Cërrikut në shesh një kalimtar merr nja katër kajsi nga një penë dhe me një buzëqeshje të përzemërt, lutja e hoxhës bashkohet me muzikën perëndimore të lokaleve. Të moshuarat kanë një veshje të zezë dhe një shami të bardhë elegante mbi kokë.
Sërish bunkerë. Qindra gjela kalojnë rrugën, dhe qëndrojnë në rresht të mbajtura nga një kallam i gjatë. Përtej mbrojtësit të Via Egnatia që ndjek rrugën antike të Via Romana, është krijuar një shteg për kalimin e njerëzve në këmbë dhe paralel me rrugën kalonj një tren i veshur me të kuqe, jeshile dhe të verdhë.
Në Peqin xhamia madhështore e Sahatit dhe shitësit e shalqinjve, një burrë na dhuron dy pjeshkë, me dorën në zemër dhe një hark të lehtë. Skeletet e shtëpive që alternohen me shtëpitë më moderne. Motorë që tërheqin karrocat. Në sheshin e Kavajës, burrat luajnë në tavolina të improvizuara, dritaret e një industrie tekstili tregojnë se gratë punojnë pas makinave qepëse. Gratë dhe fëmijët romë i ndajnë mbeturinat nga koshat.
Ne mbërrijmë në Detin Adriatik vetëm në jug të Durrësit, duke festuar dhjetë mijë kilometrat që kemi bërë. Në plazh gomarët dhe karrocat shesin misër të pjekur, pjeprat, pijet freskuese, kokoshkat. Ne vazhdojmë në vijën e bregut, kalojmë dy gardhe, në të tretën na bllokon një djalë: është plazhi i Edi Ramës, kryeministrit
Një periferi e gjatë dyqanesh, baresh, njerëz dhe nuk sheh asnjë qen. Në qendër të Durrësit shohim derën e xhamisë madhështore, të rrumbullakët, të zhveshur, dyshemenë të shtruar me qilima. Amfiteatri romak ka shpjegime në italisht, koret nga Polonia, Bullgaria, Hungaria dhe Kroacia këndojnë për festivalin tradicional muzikor, në Spaghetteria Lulieta Luli përgatit vetë ravioli dhe pappardelle siç i ka mësuar në Itali kur shkoi në 1991 duke udhëtuar me anijen Vlora. Natën e kaluam në Hostel Durrës, ku të rinjtë italiane Carola dhe Alberto na mirëpresin në ditën e fundit në Shqipëri si punëtorë vullnetarë.
Për t’u bërë pjesë e grupit të “Gazeta Diaspora Shqiptare” mjafton të klikoni: Join Group dhe kërkesa do t’ju aprovohet menjëherë.
