Filantropi Thoma Turtulli ishte bamirësi që i dhuroi Korçës bibliotekën, kinemanë, liceun, spitalin dhe jetimoren. Ai ndërroi jetë më 19 nëntor 1937 nga bronkopneumonia, por la pas një pasuri të madhe për qytetin e Korçës.
Ishte ai që përgatiti pajën e shumë familjeve të varfra korçare dhe fitoi dashurinë e simpatinë e shumë personave.
Familja Turtulli ishte një prej familjeve më të njohura tregtare të kohës. Thoma Turtulli dhe kompania e tij zhvillonte tregti me Durrësin, Shkodrën, Tiranën, por edhe me Selanikun, Manastirin e Stambollin.
Shumë shpejt ai iu përkushtua punëve të mëdha filantropike, për ta bërë Korçën, shembull të një qyteti evropian.
Kështu në qytetin e Korçës më 25 dhjetor 1927-ë, çeli dyert kinemaja “Majestic”. Kjo kinema e bukur u ngrit nga Kompania Anonime Shqiptare “Cinemato”, e krijuar prej Thoma Turtullit.
Ai i dhuroi qytetit arsimdashës të Korçës, bibliotekën, duke parë etjen e madhe për dije të korçarëve. Në qytetin tonë e rreth tij, ekzistonin shumë libra nga bibliotekat e dikurshme të Voskopojës, Vithkuqit e vetë Korçës si dhe të sjella dhe nga shoqëria “Vatra” e SHBA-ës.
Biblioteka e re e Korçës, e inauguruar më 1930-ën, numëronte rreth 30.000 libra.
Korçës së kulturës biri dhe filantropi i madh, Thoma Turtulli i dhuroi edhe, liceun, këtë vatër dije, brenda e jashtë Shqipërisë. Kurse spitali i qytetit u inaugurua më 1934-ën.
Pas përfundimit të tij bashkëshortja e Thoma Turtullit, Athinaja, i dhuroi shtetit 40.000 franga ari për ndërtimin e shkollës industriale.
Mbreti Zog e dekoroi zonjën Athina Turtulli me “Urdhrin e Skënderbeut”. Thuhet se Thoma Turtulli ndiqte vetë punimet për ndërtimin e spitalit dhe atje u sëmur nga bronkopneumonia.
Me gjithë përpjekjet e mbretit Zog, i cili solli enkas nga Selaniku mjekët më të mirë, ai nuk shpëtoi dot. Veprat e këtij bamirësi të madh edhe sot shkëlqejnë në Korçën dhe janë shprehje e frymës evropiane që mbolli në këtë qytet, Thoma Turtulli e filantropë të tjerë me emër.
Sistemi komunist u soll egërsisht me familjen Turtulli. Kur varrezat e Korçës u zhvendosën nga kisha e Shën Mërisë, u prish në mënyrë barbare varri monumental i kësaj familje të shquar dhe eshtrat e Filantropit të Madh nuk dihet ku përfunduan.
Urrejtja patologjike e Enver Hoxhës ndaj kësaj familje, bëri që një nga filantropët më të njohur e të mëdhenj në Ballkan e më gjerë, Thoma Turtulli të mos ketë sot as varr.
Thoma Turtulli ishte me origjinë nga Vithkuqi, dikur një qytet i madh me shumë lagje, kisha e shkolla, që rivalizonte për nga përparimi vetë Voskopojën. Por njësoj, si Voskopoja dhe Vithkuqi u dogjën dhe u grabitën tre herë. Zjarrvënësit ishin po të njëjtët. Më pas familja Turtulli u zhvendos në Korçë./arsalbanical/
