Prodhimi i agrumeve në Shqipëri përfaqësohet kryesisht nga kultivimi i mandarinës në rajonin e Sarandës.
Prodhimi i nandarinës nga ferma kolektive më e famshme në fshatin Xarre, Sarandë, është një shembull i rrallë në fermat e fragmentuara dhe individuale të Shqipërisë dhe vlerësohet të prodhojë 18,000 tonë nga rreth 500 hektarë sipërfaqe e mbjellë me këtë dru frutor në një ndërmarrje të përbashkët ku janë bashkuar rreth 450 fermerë.
E vendosur në Shqipërinë jugore pranë vendit të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s në Butrint, bashkëpunimi i kooperativës së Xarrës pranë bregdetit Jon përfiton nga një klimë mesdhetare me shumë diell.
Fermerët e Xarrës ishin të parët që u bashkuan dhe krijuan një kooperativë komerciale në 1995, vetëm pak vite pas kalimit në një ekonomi tregu.
Shqipëria gjithashtu performon mirë në prodhimin e portokallit me një prodhim prej më shumë se 9,000 tonë nga 200 hektarë, duke u renditur në vendin e tetë të prodhuesit më të madh në Evropë, sipas Eurostat.
Mandarin dhe portokalli gjithashtu kultivohen me sukses në Vlorë dhe Berat, dy rajone të tjera të Shqipërisë jugore me një traditë të hershme, shkruan Bioneës.al.
Fabrika aromatike dhe medicinale, që krijojnë eksporte të konsiderueshme gjithashtu e rendisin vendin si prodhuesin e shtatë më të madh të Evropës, me një prodhim prej rreth 13.000 tonë nga 5.400 hektarë.
Shqipëria eksporton rreth 30 milionë euro në bimë medicinale çdo vit në një industri që punëson mijëra fermerë, veçanërisht në Shqipërinë e veriut. Eksportet e janë më së shumti të destinuara për Amerikë.
Gështenja janë gjithashtu ndër produktet më të mira të frutave të thata të Shqipërisë. Të dhënat e Eurostatit tregojnë se Shqipëria prodhoi 6.200 tonë gështenja në një sipërfaqe prej 2.300 hektarësh në 2017, duke e renditur vendin e gjashtë të prodhuesit më të madh të Evropës.
Kryesisht e prodhuar në rajonin shqiptar të Tropojës në verilindje, gështenja shqiptare depërtoi me shpejtësi në tregjet e BE në vitet e fundit, me shumicën e eksporteve të destinuara për në Itali.
Një sektor kyç i ekonomisë shqiptare, bujqësia punëson rreth gjysmën e popullsisë së vendit, por për shkak të produktivitetit të dobët të saj siguron vetëm një të pestën e prodhimit kombëtar.
Ekspertët thonë se titujt e paqartë të pronësisë për rreth gjysmën e tokës bujqësore të vendit është një pengesë kryesore për zhvillimin e fermave më të mëdha dhe aksesin në subvencionet lokale dhe të BE-së që mund të bënin produktet e Shqipërisë shumë më konkurruese.
Përveç fragmentimit të tokës, financimi i dobët, mungesa e subvencioneve dhe infrastruktura kryesore siç është ujitja, si dhe një barrë e lartë tatimore janë një problem serioz për sektorin bujqësor të Shqipërisë, me kosto të larta që shpesh i bëjnë produktet vendore jo konkurruese, veçanërisht kulturat tradicionale si gruri dhe misri që përballet me konkurrencë të ashpër nga tregjet rajonale që aplikojnë subvencione.
Bujqësia është gjithashtu një nga sektorët më joformalë të ekonomisë shqiptare, me vetëm një të dhjetën e fermerëve që posedojnë numra identifikues tatimor që e bëjnë atë të drejtë për fonde lokale dhe të BE.
Në fund të vitit 2018, Shqipëria filloi aplikimet që u mundësojnë fermerëve lokalë dhe agrobizneseve qasje në fondet e BE pasi Komisioni Europian zyrtarisht hapi dritën jeshile për fillimin e zbatimit të programit IPARD II, Instrumentin e Para-pranimit për Zhvillimin Rural.
Bujqësia e Shqipërisë ende përballet me një hendek të madh tregtar me vendin që eksporton vetëm rreth një të katërtën e asaj që importon. Peshqit dhe bimët medicinale të konservuara janë eksportet kryesore bujqësore të Shqipërisë.
