Mbi një milionë shqiptarë me të drejtë vote, ende sot nuk e kanë mundësinë të shprehin vullnetin për t’u përfaqësuar në parlamentin shqiptar, të thonë fjalën apo të japin verdiktin e tyre pranë instancave që përcaktojnë politikat e emigracionit shqiptar në Tiranë e më gjerë.
Pjesa më vitale e kombit dhe personalitete të shquara të artit, sportit, shkencës, teknologjisë, politikës, por dhe mijëra punëtorë të ndershëm në mërgim nuk kanë mundësi prej më se 30-vitesh, të votojnë për të zgjedhur përfaqësuesit e tyre si në zgjedhjet parlamentare ashtu edhe ato lokale.
Në fushatën elektorale të 2013-tës disa parti politike shqiptare premtuan reformimin e legjislacionit zgjedhor, për të mundësuar pjesëmarrjen aktive në votime të emigracionit të përkohshëm me banim në vendet e tjera.
Premtimet ishin sporadike, e jo me program të detajuar sikurse e ka bërë Partia Socialiste.
Program i cili është bazuar edhe në propozimet tona të marra nga shqetësimet e emigracionit tonë në Itali pranë strukturave tona politike në terren të çdo skaj të Italisë.
Me fitimin e zgjedhjeve, Partia Socialiste filloi punën për zbatimin e programit nga njëra anë dhe nga ana tjetër duke i propozuar opozitës në fillimin e reformimit të legjislacionit zgjedhor. Por opozita shqiptare s’kishte më kohë për emigracionin dhe reformimin e legjislacionit zgjedhor në favor të votës së tyre, ishin në çadër e çështja e emigracionit tashmë për ta ishte harruar edhe se Partia Socialiste insistonte për të rifilluar bisedimet.
Kushtetuta e Shqipërisë, neni 45, e thekson se qartë: “Çdo shtetas që ka mbushur 18 vjeç, qoftë edhe ditën e zgjedhjeve, ka të drejtën të zgjedhë dhe të zgjidhet”.
Të njëjtat parime sanksionohen edhe në Kodin Zgjedhor në RSH (2008, neni 3). Në dukje Kushtetuta bëhet garante e votës së çdo shtetasi.
Nga 1995 Shqipëria është anëtare e KE-së dhe ka pranuar si standarde referuese për të vlerësimet e Komisionit të Venecias.
Në rastin e votës së emigrantëve standardet e pranuara përcaktojnë se “Votimi jashtë vendit garanton barazinë mes qytetarëve që jetojnë në vend dhe emigrantëve. Ai siguron që qytetarët të mbajnë lidhjet me vendin e tyre të origjinës dhe rrit ndjenjat e tyre që i përkasin një kombi, ku ata janë anëtarë, pavarësisht nga rrethanat gjeografike, ekonomike ose politike”(KE, 2011).
Shqipëria është vendi i vetëm në NATO dhe natyrisht vendi i vetëm brenda anëtarëve apo kandidatëve për në BE që nuk ka mundësuar ende votën e lirë të emigracionit të vonë apo Diasporës me shtetësi aktive.
Dhe natyrisht, veç Partisë Socialiste, asnjë parti politike shqiptare nuk ka bërë ende hapat seriozë reflektimi për të hapur sistemin përfaqësues të partive të tyre drejt emigracionit, hapjen e strukturave të tyre jashtë vendit atje ku emigrantët jetojnë e punojnë. Për të afruar ata në bashkëqeverisje e mbi të gjitha dhënien e kontributit të tyre në mirëmenaxhimin e politikave dhe nevojave të emigracionit në përgjithësi.
A do të munden ende partitë tona opozitare të jenë kaq të mbyllura, kaq personale, kaq refuzuese ndaj demokracisë dhe hierarkisë së tyre të brendshme, kaq të ftohta me elektoratin e tyre brenda këtij kontigjenti me mbi një milion emigrantë me të drejtë vote nga Italia, Greqia e deri në SHBA e Kanada.
A munden liderët politikë të tyre sikur edhe ta mendojnë një listë të veçantë për deputetë të zgjedhur nga vetë emigracioni, me pjesëmarrjen e brezave të rinj shqiptarë me shkollim e kulturë evropiane e amerikane që jetojmë në BE ose më në perëndim, apo edhe me një fillim të një përthithje përfaqësues politik nga emigracioni nëpër listat zgjedhore ekzistuese shqiptare.
Me siguri në zgjedhjet e ardhshme të 2021-it unë kam besim që do të jetësohet ky kriter vendimtar për të gjithë ne.
Gjallëria e politik-bërjes shqiptare në emigracion do tu bënte shumë më aktive në publikun shqiptarë brenda dhe jashtë vendit nëse që tani ata do të zgjoheshin, të vijnë në Diasporë, të fillojnë të flasin, të debatojnë me brezat e vjetra e të rinj këtu në emigracion, të debatojmë me vizione e programe, grupimet e tyre të interesit nëpër emigracion të cilët punojnë ende nën rrogoz duhet me pa tjetër të pozicionohen politikisht me zgjedhjen e ngjyrimit të tyre politik.
Në mënyrë që të marrim nisma ballafaquese, në mënyrë që emigracioni shqiptarë të fillojë e të qartësoj idetë, në mënyrë që të bashkojmë zërat për kauzën tonë të përbashkët dhe të detyrojmë kryesitë e partitive opozitare të kthejnë sytë nga Kushtetuta dhe standardet e larta demokratike brenda partive të tyre dhe më gjerë në politikbërjen e tyre mbi këtë çështje, për të filluar diskutimin e draftit tonë politik mbi mundësimin e votës së emigracionit shqiptar.
Sido qoftë ardhja e mënyrës së votimit të emigracionit shqiptarë, për ne është e mirëpritur, edhe s’e në tërësinë e saj është një çështje komplekse ende e diskutueshme edhe në nivel ndërkombëtar.
*Dott. Arbri Merkaj prej 15 vitesh jeton në Itali ku është aktiv ne komunitetin shqiptar. Ai është diplomuar për trashëgimni kulturore në Universitetin e Molises.
