Është jorealiste të mendosh që epidemia Covid-19 do të jetë thjesht kalimtar tranzit në vendet e Ballkanit. Duke patur parasysh se një pjesë e mirë e shteteve anëtare janë ekonomi të vogla, shumë prej tyre parësisht të varura nga turizmi, është e pritshme që goditja do të lërë gjurmë.

Në Shqipëri, sipas WTTC, sektori i turizmit dhe udhëtimeve kontribuon në rreth 25% të punësimit total dhe 27% të PBB. Ndërsa në Kroaci, Greqi, dhe Mal të zi të ardhurat nga turizmi kalojnë 20% të PBB.

Impakti në para – sezonin turistik, është tashmë evident, me anulime të shumë rezervime. Duke konsideruar edhe masat e fundit të marra nga qeveria shqiptare me mbylljen e kufijve dhe pezullimin e trafikut ajror me shumë tregje turistike në Europë, duket se situata mund të marrë nota më serioze.

Përveç ndikimit në anulime, të cilat në rastin më të mirë synohet të zhvendosen në sezonin e vjeshtës, goditja e sektorit të turizmit do të përcjellë goditje të tjera edhe në industritë furnizuese apo të lidhura me turizmin. Zinxhiri i ofertës në turizëm përbëhet edhe nga shumë sektorë të tjerë të ndërlidhur me të, si agroturizmi, agroindustria përpunuese, transporti, shërbimet shpërndarëse ushqimore etj.

Sipas European Manifesto Alliance, milliona vende pune janë në risk, dhe shumë SME në këtë sektor shoqërohen nga risku për mbyllje. Sipas WTTC, sektori i turizmit dhe udhëtimeve në nivel botëror është në risk për të shkurtuar rreth 50 mln vende pune  dhe sipas vlerësimeve të WTTC mund të nevojiten më shumë se 10 muaj për rikuperimin e industrisë. Për më tepër, për shkak se bllokimi i aktivitetit turistik mund te vazhdoje me muaj të tërë, efektet e COVID – 19 në turizëm do të jenë akoma dhe më të qarta në vitin 2021.

Sipas UNWTO, hyrjet e turistëve në nivel botëror do të ulen nga 30% në 2019 në 20% në 2020.

Megjithatë, për të analizuar qartë efektet qe do të ketë pandemia në turizëm duhet të analizojmë edhe mënyrën se si turizmi është i strukturuar brenda vendit. Të gjitha sfidat që do të shfaqen në menaxhimin e krizës nga pandemia mund të qartësojnë krijimin e një plani të qëndrueshëm për zhvillimin e mëtejshëm të turizmit. Patjetër që vëmendja në masat higjenosanitare do të jetë më e madhe. Në rastin e Shqipërisë një nga sfidat e sektorit të turizmit ka qenë dhe zgjatja e sezonit turistik, element i cili duhet me të patjetër të stimulohet këtë vit.

Në nivel botëror është rezultuar se sektori i turizmit pavaresisht krizave ekonomike, fatkeqësive natyrore është ripërtërirë relativisht shpejt. Lind pyetja, po në rastin e Shqipërise, sa elastike është oferta dhe kërkesa për produkte turistike, si pasojë e një shoku të tillë?

Rikuperimi i turizmit duhet bërë në bashkëpunim me sektorin privat. Të dy aktorët e tregut duhet të gjejnë mënyra si ti përdorin burimet në mënyrën më efektive të mundshme. Suporti për turizmin duhet të jetë prioritet i paketave suportuese në përgjigje të krizës, shoqëruar me plan rikuperimi dhe plan veprimi:

• Ndihmë shtetërore për sektorin e turizmit dhe udhëtimeve
• Akses i shpejtë dhe i lehtë ndaj huave afatshkurtra dhe afatmesme, për të kompensuar humbjet aktuale
• Më shumë suport për pjesëmarrje ndaj projekteve me fokus rikuperimin ndaj Covid – 19
• Skema afatshkurtra për të mbështetur punonjësit e këtij sektori si dhe programe ritrajnuese, por edhe suport për të vetpunësuarit në këta sektorë
• paketa fiskale lehtësuese për sipërmarrjet e të gjitha llojeve dhe përmasave, kryesisht SME
• Fushata ndërgjegjësuese për mos anulimin e plotë të prenotimeve por shtyrje të tyre për më vone. Si pasojë e krizës pjesa më e madhe e prenotimeve anulohen dhe vetëm një pjesë e tyre shtyhen për muajt më vonë
• Përpjekje për zgjatjen e sezonit turistik
• Mosndërprerja e investimeve në sektorin e turizmit, si nga sipërmarrjet e vogla kryesisht para sezonit, por edhe ato të mëdha
• Ulje e taksave të udhëtimit, suportim destinacionesh duke rritur buxhetin për promovim dhe marketing, por duke dhënë edhe informacion në termat e këshillimeve nga autoritetet vendore për rajonet e prekura dhe masat e marra.

Turizmi është një industri mjaft e ndikuar nga një sërë goditjesh, të cilat është e vështirë të kontrollohen, dhe për më tepër në momentin që do të nisë aktivizimi i jetës për bizneset, sektorit të turizmit i duhet akoma dhe më shumë kohë të përshtatet për rinisje.

Industria do të rikuperohet por kjo do të dojë kohën e saj. Vetëm kur konsumatorët të perceptojnë që është e sigurt të lëvizësh mund të ketë kthesë.

Në këto kushte, turizmi brenda vendit do të jetë i pari që do të reagojë! Sigurisht, sezoni i këtij viti nuk do të jetë një sezon normal por le të shpresojmë që të paktën një pjesë e tij do të shpëtojë!

* Shkrimi është përgatitur nga Dhoma e Biznesit të Diasporës Shqiptare